1 Mos i ki zili njerëzit e mbrapshtë
e mos dëshiro të rrish me ta,
2 se mendja e tyre pjell dhunë
e buzët e tyre nxisin trazira.
3 Shtëpia ndërtohet me urti,
themelohet me mençuri.
4 Falë dijes, dhomat mbushen
me të mira të çmueshme e të këndshme.
5 Njeriu i urtë është i fortë,
njeriu i ditur është i fuqishëm.
6 Kur përgatitesh për luftë, mendohesh mirë
e fitorja vjen falë shumë këshillave.
7 Dija është tepër e lartë për të marrin,
ai s'e hap dot gojën te porta e qytetit.
8 Kush synon të keqen,
quhet tinëzar.
9 I marri ka synime mëkatare,
përqeshësi u neveritet të gjithëve.
10 Nëse ligështohesh në ngushticë,
paske pak fuqi.
11 Çliroi të dënuarit me vdekje,
ndaloi ata që zvargen drejt thertores.
12 Po të thuash: «Nuk e dinim»,
a s'do ta kuptojë ai që peshon zemrat?
Ai që kujdeset për jetën tënde e di
e do t'ia kthejë secilit sipas veprave të veta.
13 Ha mjaltë, biri im, se është i mirë
e hoja ta ëmbëlson gojën.
14 E tillë është urtia për shpirtin tënd, ta dish,
nëse e gjen, do të kesh një të ardhme
e nuk do të të pritet shpresa.
15 Mos rri në pritë, si i paudhë, te shtëpia e të drejtit
e mos e shkreto banesën e tij,
16 se, i drejti, shtatë herë rrëzohet, por ngrihet,
ndërsa të paudhët bien në zezonë.
17 Po u rrëzua armiku yt, mos u gëzo,
mos të të ngazëllejë zemra, kur ta zërë brenga,
18 që të mos e shohë Zoti, t'i vijë keq,
e ta largojë hidhërimin e vet prej tij.
19 Mos u hidhëro prej bakëqijve
e mos i ki zili të paudhët,
20 se e ardhmja e të keqit nuk do të zgjatë
e llamba e të paudhëve do të shuhet.
21 Druaje, biri im, Zotin dhe mbretin
e mos u përziej me ata që bëjnë ndryshe,
22 se befas do të ngrihet ndëshkimi i tyre
e kush e di si do të rrënohen ata të dy?
Thënie të tjera
23 Edhe këto janë për të urtët.
Të mbash anë në gjyq, nuk është mirë.
24 Kush i thotë të paudhit: «Je i drejtë»,
atë do ta mallkojnë popujt e do ta nëmin kombet.
25 Kush e qorton, do të gëzohet,
mbi të do të bjerë bekimi.
26 Përgjigjja me fjalët e duhura
është si puthja në buzë.
27 Një herë puno përjashta e bëj gati arën,
pastaj ndërtoje shtëpinë.
28 Mos e padit kot fqinjin
e mos të gënjejnë buzët e tua.
29 Mos thuaj: «Siç ma bëri do t'ia bëj,
do t'ia kthej secilit sipas veprës së tij».
30 Kalova pranë arës së përtacit,
pranë vreshtit të njeriut të pamend,
31 dhe ja: kudo ishin rritur ferrat,
e kishin mbuluar hithrat
dhe ishin shembur muret.
32 Shikova e mendova,
pashë e mësova.
33 Me pak gjumë e pak dremitje,
pak pushim duarkryq,
34 vjen skamja si endacake,
nevoja porsi shqytar.
1 ne aemuleris viros malos nec desideres esse cum eis
2 quia rapinas meditatur mens eorum
et fraudes labia eorum loquuntur
3 sapientia aedificabitur domus et prudentia roborabitur
4 in doctrina replebuntur cellaria
universa substantia pretiosa et pulcherrima
5 vir sapiens et fortis est et vir doctus robustus et validus
6 quia cum dispositione initur bellum
et erit salus ubi multa consilia sunt
7 excelsa stulto sapientia in porta non aperiet os suum
8 qui cogitat malefacere stultus vocabitur
9 cogitatio stulti peccatum est
et abominatio hominum detractor
10 si desperaveris lassus in die angustiae inminuetur fortitudo tua
11 erue eos qui ducuntur ad mortem
et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses
12 si dixeris vires non suppetunt
qui inspector est cordis ipse intellegit
et servatorem animae tuae nihil fallit
reddetque homini iuxta opera sua
13 comede fili mi mel quia bonum est
et favum dulcissimum gutturi tuo
14 sic et doctrina sapientiae animae tuae
quam cum inveneris habebis in novissimis
et spes tua non peribit
15 ne insidieris et quaeras impietatem in domo iusti
neque vastes requiem eius
16 septies enim cadet iustus et resurget
impii autem corruent in malum
17 cum ceciderit inimicus tuus ne gaudeas
et in ruina eius ne exultet cor tuum
18 ne forte videat Dominus et displiceat ei
et auferat ab eo iram suam
19 ne contendas cum pessimis nec aemuleris impios
20 quoniam non habent futurorum spem mali
et lucerna impiorum extinguetur
21 time Dominum fili mi et regem
et cum detractoribus non commiscearis
22 quoniam repente consurget perditio eorum
et ruinam utriusque quis novit
23 haec quoque sapientibus
Cognoscere personam in iudicio non est bonum
24 qui dicit impio iustus es
maledicent ei populi et detestabuntur eum
tribus
25 qui arguunt laudabuntur et super ipsos veniet benedictio
26 labia deosculabitur qui recta verba respondet
27 praepara foris opus tuum et diligenter exerce agrum tuum
ut postea aedifices domum tuam
28 ne sis testis frustra contra proximum tuum
nec lactes quemquam labiis tuis
29 ne dicas quomodo fecit mihi sic faciam ei
reddam unicuique secundum opus suum
30 per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti
31 et ecce totum repleverant urticae
operuerant superficiem eius spinae
et maceria lapidum destructa erat
32 quod cum vidissem posui in corde meo
et exemplo didici disciplinam
33 parum inquam dormies modicum dormitabis
pauxillum manus conseres ut
quiescas
34 et veniet quasi cursor egestas tua
et mendicitas quasi vir armatus