1 Mos i ki zili njerëzit e mbrapshtë
e mos dëshiro të rrish me ta,
2 se mendja e tyre pjell dhunë
e buzët e tyre nxisin trazira.
3 Shtëpia ndërtohet me urti,
themelohet me mençuri.
4 Falë dijes, dhomat mbushen
me të mira të çmueshme e të këndshme.
5 Njeriu i urtë është i fortë,
njeriu i ditur është i fuqishëm.
6 Kur përgatitesh për luftë, mendohesh mirë
e fitorja vjen falë shumë këshillave.
7 Dija është tepër e lartë për të marrin,
ai s'e hap dot gojën te porta e qytetit.
8 Kush synon të keqen,
quhet tinëzar.
9 I marri ka synime mëkatare,
përqeshësi u neveritet të gjithëve.
10 Nëse ligështohesh në ngushticë,
paske pak fuqi.
11 Çliroi të dënuarit me vdekje,
ndaloi ata që zvargen drejt thertores.
12 Po të thuash: «Nuk e dinim»,
a s'do ta kuptojë ai që peshon zemrat?
Ai që kujdeset për jetën tënde e di
e do t'ia kthejë secilit sipas veprave të veta.
13 Ha mjaltë, biri im, se është i mirë
e hoja ta ëmbëlson gojën.
14 E tillë është urtia për shpirtin tënd, ta dish,
nëse e gjen, do të kesh një të ardhme
e nuk do të të pritet shpresa.
15 Mos rri në pritë, si i paudhë, te shtëpia e të drejtit
e mos e shkreto banesën e tij,
16 se, i drejti, shtatë herë rrëzohet, por ngrihet,
ndërsa të paudhët bien në zezonë.
17 Po u rrëzua armiku yt, mos u gëzo,
mos të të ngazëllejë zemra, kur ta zërë brenga,
18 që të mos e shohë Zoti, t'i vijë keq,
e ta largojë hidhërimin e vet prej tij.
19 Mos u hidhëro prej bakëqijve
e mos i ki zili të paudhët,
20 se e ardhmja e të keqit nuk do të zgjatë
e llamba e të paudhëve do të shuhet.
21 Druaje, biri im, Zotin dhe mbretin
e mos u përziej me ata që bëjnë ndryshe,
22 se befas do të ngrihet ndëshkimi i tyre
e kush e di si do të rrënohen ata të dy?
Thënie të tjera
23 Edhe këto janë për të urtët.
Të mbash anë në gjyq, nuk është mirë.
24 Kush i thotë të paudhit: «Je i drejtë»,
atë do ta mallkojnë popujt e do ta nëmin kombet.
25 Kush e qorton, do të gëzohet,
mbi të do të bjerë bekimi.
26 Përgjigjja me fjalët e duhura
është si puthja në buzë.
27 Një herë puno përjashta e bëj gati arën,
pastaj ndërtoje shtëpinë.
28 Mos e padit kot fqinjin
e mos të gënjejnë buzët e tua.
29 Mos thuaj: «Siç ma bëri do t'ia bëj,
do t'ia kthej secilit sipas veprës së tij».
30 Kalova pranë arës së përtacit,
pranë vreshtit të njeriut të pamend,
31 dhe ja: kudo ishin rritur ferrat,
e kishin mbuluar hithrat
dhe ishin shembur muret.
32 Shikova e mendova,
pashë e mësova.
33 Me pak gjumë e pak dremitje,
pak pushim duarkryq,
34 vjen skamja si endacake,
nevoja porsi shqytar.
1 υἱέ, μὴ ζηλώσῃς κακοὺς ἄνδρας
μηδὲ ἐπιθυμήσῃς εἶναι μετ᾽ αὐτῶν·
2 ψεύδη γὰρ μελετᾷ ἡ καρδία αὐτῶν,
καὶ πόνους τὰ χείλη αὐτῶν λαλεῖ.
3 μετὰ σοφίας οἰκοδομεῖται οἶκος
καὶ μετὰ συνέσεως ἀνορθοῦται·
4 μετὰ αἰσθήσεως ἐμπίμπλαται ταμιεῖα
ἐκ παντὸς πλούτου τιμίου καὶ καλοῦ.
5 κρείσσων σοφὸς ἰσχυροῦ
καὶ ἀνὴρ φρόνησιν ἔχων γεωργίου μεγάλου·
6 μετὰ κυβερνήσεως γίνεται πόλεμος,
βοήθεια δὲ μετὰ καρδίας βουλευτικῆς.
7 σοφία καὶ ἔννοια ἀγαθὴ ἐν πύλαις σοφῶν·
σοφοὶ οὐκ ἐκκλίνουσιν ἐκ στόματος κυρίου,
8 ἀλλὰ λογίζονται ἐν συνεδρίοις.
ἀπαιδεύτοις συναντᾷ θάνατος,
9 ἀποθνῄσκει δὲ ἄφρων ἐν ἁμαρτίαις·
ἀκαθαρσία δὲ ἀνδρὶ λοιμῷ ἐμμολυνθήσεται
10 ἐν ἡμέρᾳ κακῇ καὶ ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως, ἕως ἂν ἐκλίπῃ.
11 ῥῦσαι ἀγομένους εἰς θάνατον
καὶ ἐκπρίου κτεινομένους, μὴ φείσῃ·
12 ἐὰν δὲ εἴπῃς Οὐκ οἶδα τοῦτον,
γίνωσκε ὅτι κύριος καρδίας πάντων γινώσκει,
καὶ ὁ πλάσας πνοὴν πᾶσιν αὐτὸς οἶδεν πάντα,
ὃς ἀποδίδωσιν ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ.
13 φάγε μέλι, υἱέ, ἀγαθὸν γὰρ κηρίον,
ἵνα γλυκανθῇ σου ὁ φάρυγξ·
14 οὕτως αἰσθήσῃ σοφίαν τῇ σῇ ψυχῇ·
ἐὰν γὰρ εὕρῃς, ἔσται καλὴ ἡ τελευτή σου,
καὶ ἐλπίς σε οὐκ ἐγκαταλείψει.
15 μὴ προσαγάγῃς ἀσεβῆ νομῇ δικαίων
μηδὲ ἀπατηθῇς χορτασίᾳ κοιλίας·
16 ἑπτάκι γὰρ πεσεῖται ὁ δίκαιος καὶ ἀναστήσεται,
οἱ δὲ ἀσεβεῖς ἀσθενήσουσιν ἐν κακοῖς.
17 ἐὰν πέσῃ ὁ ἐχθρός σου, μὴ ἐπιχαρῇς αὐτῷ,
ἐν δὲ τῷ ὑποσκελίσματι αὐτοῦ μὴ ἐπαίρου·
18 ὅτι ὄψεται κύριος, καὶ οὐκ ἀρέσει αὐτῷ,
καὶ ἀποστρέψει τὸν θυμὸν αὐτοῦ ἀπ᾽ αὐτοῦ.
19 μὴ χαῖρε ἐπὶ κακοποιοῖς
μηδὲ ζήλου ἁμαρτωλούς·
20 οὐ γὰρ μὴ γένηται ἔκγονα πονηρῶν,
λαμπτὴρ δὲ ἀσεβῶν σβεσθήσεται.
21 φοβοῦ τὸν θεόν, υἱέ, καὶ βασιλέα
καὶ μηθετέρῳ αὐτῶν ἀπειθήσῃς·
22 ἐξαίφνης γὰρ τείσονται τοὺς ἀσεβεῖς,
τὰς δὲ τιμωρίας ἀμφοτέρων τίς γνώσεται;
22a λόγον φυλασσόμενος υἱὸς ἀπωλείας ἐκτὸς ἔσται,
δεχόμενος δὲ ἐδέξατο αὐτόν.
22b μηδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης βασιλεῖ λεγέσθω,
καὶ οὐδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης αὐτοῦ οὐ μὴ ἐξέλθῃ.
22c μάχαιρα γλῶσσα βασιλέως καὶ οὐ σαρκίνη,
ὃς δ᾽ ἂν παραδοθῇ, συντριβήσεται·
22d ἐὰν γὰρ ὀξυνθῇ ὁ θυμὸς αὐτοῦ,
σὺν νεύροις ἀνθρώπους ἀναλίσκει
22e καὶ ὀστᾶ ἀνθρώπων κατατρώγει
καὶ συγκαίει ὥσπερ φλὸξ
ὥστε ἄβρωτα εἶναι νεοσσοῖς ἀετῶν.
23 Ταῦτα δὲ λέγω ὑμῖν τοῖς σοφοῖς ἐπιγινώσκειν·
αἰδεῖσθαι πρόσωπον ἐν κρίσει οὐ καλόν·
24 ὁ εἰπὼν τὸν ἀσεβῆ Δίκαιός ἐστιν,
ἐπικατάρατος λαοῖς ἔσται καὶ μισητὸς εἰς ἔθνη·
25 οἱ δὲ ἐλέγχοντες βελτίους φανοῦνται,
ἐπ᾽ αὐτοὺς δὲ ἥξει εὐλογία ἀγαθή·
26 χείλη δὲ φιλήσουσιν ἀποκρινόμενα λόγους ἀγαθούς.
27 ἑτοίμαζε εἰς τὴν ἔξοδον τὰ ἔργα σου
καὶ παρασκευάζου εἰς τὸν ἀγρὸν
καὶ πορεύου κατόπισθέν μου
καὶ ἀνοικοδομήσεις τὸν οἶκόν σου.
28 μὴ ἴσθι ψευδὴς μάρτυς ἐπὶ σὸν πολίτην
μηδὲ πλατύνου σοῖς χείλεσιν·
29 μὴ εἴπῃς Ὃν τρόπον ἐχρήσατό μοι χρήσομαι αὐτῷ,
τείσομαι δὲ αὐτὸν ἅ με ἠδίκησεν.
30 ὥσπερ γεώργιον ἀνὴρ ἄφρων,
καὶ ὥσπερ ἀμπελὼν ἄνθρωπος ἐνδεὴς φρενῶν·
31 ἐὰν ἀφῇς αὐτόν, χερσωθήσεται
καὶ χορτομανήσει ὅλος καὶ γίνεται ἐκλελειμμένος,
οἱ δὲ φραγμοὶ τῶν λίθων αὐτοῦ κατασκάπτονται.
32 ὕστερον ἐγὼ μετενόησα,
ἐπέβλεψα τοῦ ἐκλέξασθαι παιδείαν.
33 ὀλίγον νυστάζω, ὀλίγον δὲ καθυπνῶ,
ὀλίγον δὲ ἐναγκαλίζομαι χερσὶν στήθη·
34 ἐὰν δὲ τοῦτο ποιῇς, ἥξει προπορευομένη ἡ πενία σου
καὶ ἡ ἔνδειά σου ὥσπερ ἀγαθὸς δρομεύς.