1 Kur të ulesh për të ngrënë me një prijës,
ki kujdes kë ke përballë.
2 Vëri fre grykës,
nëse je hamës.
3 Mos i dëshiro gjellët e tij,
se janë bukë e pabesë.
4 Mos u lodh për pasuri,
por hiq dorë me mençuri.
5 Ia hedh sytë, por s'është më,
se vë krahë si shqiponja
e fluturon në qiell.
6 Mos ha bukën e të ligut
e mos i dëshiro gjellët e tij,
7 se ai bën llogari me vete.
Të thotë: «Ha e pi!»,
por me zemër s'është me ty.
8 Kafshatën që ke ngrënë do ta vjellësh
e fjalët e bukura do t'i shkosh dëm.
9 Mos i fol në vesh të marrit,
se do ta përçmojë urtinë e mësimit tënd.
10 Mos e lëviz kufirin e kahershëm
e mos hyr në arën e jetimit,
11 se shpaguesi i tyre është i fortë
e do ta mbrojë çështjen e tyre ndaj teje.
12 Ushtroje zemrën me parimin
e veshët me fjalët e dijes.
13 Mos rri pa e qortuar të riun,
se nuk do të vdesë po t'i biesh me shkop.
14 Bjeri me shkop,
se e shpëton nga skëterra.
15 Biri im, nëse zemra jote do të jetë e urtë,
edhe zemra ime do të ngazëllejë.
16 Do të më gëzohet shpirti,
kur buzët e tua të thonë të drejtën.
17 Të mos i ketë zili zemra jote mëkatarët,
por jeto gjithmonë me drojën e Zotit,
18 se do të kesh të ardhme
e nuk do të të pritet shpresa.
19 Dëgjomë, o biri im, bëhu i urtë,
drejtoje zemrën tënde në udhën e drejtë.
20 Mos u shoqëro me ata që dehen me verë,
me ata që s'ngopen së ngrëni mish,
21 se pijaneci e grykësi do të skamen
e përgjumja do t'i veshë me zhele.
22 Dëgjoje tët atë që të ka lindur,
mos e përçmo nënën në pleqëri.
23 Blije e mos e shit të vërtetën,
urtinë, rregullin e kuptimin.
24 Sa shumë gëzohet ati i të drejtit
e sa lumturohet ai që lind të urtin!
25 Le të lumturohen ati yt e nëna jote,
le të gëzojë ajo që të lindi.
26 Vëmë vesh, biri im,
e le të kënaqen sytë e tu me udhën time.
27 Lavirja është gropë pa fund,
e huaja pus i ngushtë.
28 Ajo rri në pritë si vjedhësi
dhe e shton numrin e burrave tradhtarë.
29 Vaj kush, e mjerë për kë!
Për kë janë zënkat e ankimet?
Për kë janë plagët e kota dhe sytë e lëbyer?
30 Për atë që jepet pas verës,
për ata që shijojnë pije të përziera.
31 Mos e shiko verën si kuqëlon,
si përshkëndit në kupë
e rrjedh lëmuar,
32 se në fund të kafshon si gjarpri
e të pickon si nepërka.
33 Sytë e tu do të shohin çudira
e zemra jote do të thotë prapësi.
34 Do të jesh si ai që fle në mes të detit,
si ai që rri shtrirë majë direkut.
35 «Më kanë goditur, por s'më dhemb,
më kanë rrahur, por s'di gjë.
Po kur të zgjohem? Prapë do të më pihet».
1 ἐὰν καθίσῃς δειπνεῖν ἐπὶ τραπέζης δυναστῶν,
νοητῶς νόει τὰ παρατιθέμενά σοι
2 καὶ ἐπίβαλλε τὴν χεῖρά σου
εἰδὼς ὅτι τοιαῦτά σε δεῖ παρασκευάσαι·
3 εἰ δὲ ἀπληστότερος εἶ, μὴ ἐπιθύμει τῶν ἐδεσμάτων αὐτοῦ,
ταῦτα γὰρ ἔχεται ζωῆς ψευδοῦς.
4 μὴ παρεκτείνου πένης ὢν πλουσίῳ,
τῇ δὲ σῇ ἐννοίᾳ ἀπόσχου·
5 ἐὰν ἐπιστήσῃς τὸ σὸν ὄμμα πρὸς αὐτόν, οὐδαμοῦ φανεῖται,
κατεσκεύασται γὰρ αὐτῷ πτέρυγες ὥσπερ ἀετοῦ,
καὶ ὑποστρέφει εἰς τὸν οἶκον τοῦ προεστηκότος αὐτοῦ.
6 μὴ συνδείπνει ἀνδρὶ βασκάνῳ
μηδὲ ἐπιθύμει τῶν βρωμάτων αὐτοῦ·
7 ὃν τρόπον γὰρ εἴ τις καταπίοι τρίχα,
οὕτως ἐσθίει καὶ πίνει.
8 μηδὲ πρὸς σὲ εἰσαγάγῃς αὐτὸν καὶ φάγῃς τὸν ψωμόν σου μετ᾽ αὐτοῦ·
ἐξεμέσει γὰρ αὐτὸν καὶ λυμανεῖται τοὺς λόγους σου τοὺς καλούς.
9 εἰς ὦτα ἄφρονος μηδὲν λέγε,
μήποτε μυκτηρίσῃ τοὺς συνετοὺς λόγους σου.
10 μὴ μεταθῇς ὅρια αἰώνια,
εἰς δὲ κτῆμα ὀρφανῶν μὴ εἰσέλθῃς·
11 ὁ γὰρ λυτρούμενος αὐτοὺς κύριος κραταιός ἐστιν
καὶ κρινεῖ τὴν κρίσιν αὐτῶν μετὰ σοῦ.
12 δὸς εἰς παιδείαν τὴν καρδίαν σου,
τὰ δὲ ὦτά σου ἑτοίμασον λόγοις αἰσθήσεως.
13 μὴ ἀπόσχῃ νήπιον παιδεύειν,
ὅτι ἐὰν πατάξῃς αὐτὸν ῥάβδῳ, οὐ μὴ ἀποθάνῃ·
14 σὺ μὲν γὰρ πατάξεις αὐτὸν ῥάβδῳ,
τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ἐκ θανάτου ῥύσῃ.
15 υἱέ, ἐὰν σοφὴ γένηταί σου ἡ καρδία,
εὐφρανεῖς καὶ τὴν ἐμὴν καρδίαν,
16 καὶ ἐνδιατρίψει λόγοις τὰ σὰ χείλη
πρὸς τὰ ἐμὰ χείλη, ἐὰν ὀρθὰ ὦσιν.
17 μὴ ζηλούτω ἡ καρδία σου ἁμαρτωλούς,
ἀλλὰ ἐν φόβῳ κυρίου ἴσθι ὅλην τὴν ἡμέραν·
18 ἐὰν γὰρ τηρήσῃς αὐτά, ἔσται σοι ἔκγονα,
ἡ δὲ ἐλπίς σου οὐκ ἀποστήσεται.
19 ἄκουε, υἱέ, καὶ σοφὸς γίνου
καὶ κατεύθυνε ἐννοίας σῆς καρδίας·
20 μὴ ἴσθι οἰνοπότης
μηδὲ ἐκτείνου συμβολαῖς κρεῶν τε ἀγορασμοῖς·
21 πᾶς γὰρ μέθυσος καὶ πορνοκόπος πτωχεύσει,
καὶ ἐνδύσεται διερρηγμένα καὶ ῥακώδη πᾶς ὑπνώδης.
22 ἄκουε, υἱέ, πατρὸς τοῦ γεννήσαντός σε
καὶ μὴ καταφρόνει ὅτι γεγήρακέν σου ἡ μήτηρ.
24 καλῶς ἐκτρέφει πατὴρ δίκαιος,
ἐπὶ δὲ υἱῷ σοφῷ εὐφραίνεται ἡ ψυχὴ αὐτοῦ·
25 εὐφραινέσθω ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ ἐπὶ σοί,
καὶ χαιρέτω ἡ τεκοῦσά σε.
26 δός μοι, υἱέ, σὴν καρδίαν,
οἱ δὲ σοὶ ὀφθαλμοὶ ἐμὰς ὁδοὺς τηρείτωσαν·
27 πίθος γὰρ τετρημένος ἐστὶν ἀλλότριος οἶκος,
καὶ φρέαρ στενὸν ἀλλότριον·
28 οὗτος γὰρ συντόμως ἀπολεῖται,
καὶ πᾶς παράνομος ἀναλωθήσεται.
29 τίνι οὐαί; τίνι θόρυβος; τίνι κρίσις;
τίνι ἀηδίαι καὶ λέσχαι;
τίνι συντρίμματα διὰ κενῆς;
τίνος πέλιοι οἱ ὀφθαλμοί;
30 οὐ τῶν ἐγχρονιζόντων ἐν οἴνοις;
οὐ τῶν ἰχνευόντων ποῦ πότοι γίνονται;
31 μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἀλλὰ ὁμιλεῖτε ἀνθρώποις δικαίοις
καὶ ὁμιλεῖτε ἐν περιπάτοις·
ἐὰν γὰρ εἰς τὰς φιάλας καὶ τὰ ποτήρια δῷς τοὺς ὀφθαλμούς σου,
ὕστερον περιπατήσεις γυμνότερος ὑπέρου,
32 τὸ δὲ ἔσχατον ὥσπερ ὑπὸ ὄφεως πεπληγὼς ἐκτείνεται
καὶ ὥσπερ ὑπὸ κεράστου διαχεῖται αὐτῷ ὁ ἰός.
33 οἱ ὀφθαλμοί σου ὅταν ἴδωσιν ἀλλοτρίαν,
τὸ στόμα σου τότε λαλήσει σκολιά,
34 καὶ κατακείσῃ ὥσπερ ἐν καρδίᾳ θαλάσσης
καὶ ὥσπερ κυβερνήτης ἐν πολλῷ κλύδωνι·
35 ἐρεῖς δέ Τύπτουσίν με, καὶ οὐκ ἐπόνεσα,
καὶ ἐνέπαιξάν μοι, ἐγὼ δὲ οὐκ ᾔδειν·
πότε ὄρθρος ἔσται, ἵνα ἐλθὼν ζητήσω μεθ᾽ ὧν συνελεύσομαι;