The Parable of the Vineyard and the Tenants
(Mt 21.33‑46Lk 20.9‑19)1 Καὶ ἤρξατο αὐτοῖς ἐν παραβολαῖς λαλεῖν, Ἀμπελῶνα ἄνθρωπος ἐφύτευσεν καὶ περιέθηκεν φραγμὸν καὶ ὤρυξεν ὑπολήνιον καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον καὶ ἐξέδετο αὐτὸν γεωργοῖς καὶ ἀπεδήμησεν. 2 καὶ ἀπέστειλεν πρὸς τοὺς γεωργοὺς τῷ καιρῷ δοῦλον ἵνα παρὰ τῶν γεωργῶν λάβῃ ἀπὸ τῶν καρπῶν τοῦ ἀμπελῶνος· 3 καὶ λαβόντες αὐτὸν ἔδειραν καὶ ἀπέστειλαν κενόν. 4 καὶ πάλιν ἀπέστειλεν πρὸς αὐτοὺς ἄλλον δοῦλον· κἀκεῖνον ἐκεφαλίωσαν καὶ ἠτίμασαν. 5 καὶ ἄλλον ἀπέστειλεν· κἀκεῖνον ἀπέκτειναν, καὶ πολλοὺς ἄλλους, οὓς μὲν δέροντες, οὓς δὲ ἀποκτέννοντες. 6 ἔτι ἕνα εἶχεν υἱὸν ἀγαπητόν· ἀπέστειλεν αὐτὸν ἔσχατον πρὸς αὐτοὺς λέγων ὅτι Ἐντραπήσονται τὸν υἱόν μου. 7 ἐκεῖνοι δὲ οἱ γεωργοὶ πρὸς ἑαυτοὺς εἶπαν ὅτι Οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν, καὶ ἡμῶν ἔσται ἡ κληρονομία. 8 καὶ λαβόντες ἀπέκτειναν αὐτὸν καὶ ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος. 9 τί [οὖν] ποιήσει ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος; ἐλεύσεται καὶ ἀπολέσει τοὺς γεωργοὺς καὶ δώσει τὸν ἀμπελῶνα ἄλλοις. 10 οὐδὲ τὴν γραφὴν ταύτην ἀνέγνωτε,
Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες,
οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας·
11 παρὰ κυρίου ἐγένετο αὕτη
καὶ ἔστιν θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
12 Καὶ ἐζήτουν αὐτὸν κρατῆσαι, καὶ ἐφοβήθησαν τὸν ὄχλον, ἔγνωσαν γὰρ ὅτι πρὸς αὐτοὺς τὴν παραβολὴν εἶπεν. καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθον.
Paying Taxes to Caesar
(Mt 22.15‑22Lk 20.20‑26)13 Καὶ ἀποστέλλουσιν πρὸς αὐτόν τινας τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν Ἡρῳδιανῶν ἵνα αὐτὸν ἀγρεύσωσιν λόγῳ. 14 καὶ ἐλθόντες λέγουσιν αὐτῷ, Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἀληθείας τὴν ὁδὸν τοῦ θεοῦ διδάσκεις· ἔξεστιν δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; δῶμεν ἢ μὴ δῶμεν; 15 ὁ δὲ εἰδὼς αὐτῶν τὴν ὑπόκρισιν εἶπεν αὐτοῖς, Τί με πειράζετε; φέρετέ μοι δηνάριον ἵνα ἴδω. 16 οἱ δὲ ἤνεγκαν. καὶ λέγει αὐτοῖς, Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ, Καίσαρος. 17 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Τὰ Καίσαρος ἀπόδοτε Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. καὶ ἐξεθαύμαζον ἐπ᾽ αὐτῷ.
The Question about the Resurrection
(Mt 22.23‑33Lk 20.27‑40)18 Καὶ ἔρχονται Σαδδουκαῖοι πρὸς αὐτόν, οἵτινες λέγουσιν ἀνάστασιν μὴ εἶναι, καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες, 19 Διδάσκαλε, Μωϋσῆς ἔγραψεν ἡμῖν ὅτι ἐάν τινος ἀδελφὸς ἀποθάνῃ καὶ καταλίπῃ γυναῖκα καὶ μὴ ἀφῇ τέκνον , ἵνα λάβῃ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα καὶ ἐξαναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. 20 ἑπτὰ ἀδελφοὶ ἦσαν· καὶ ὁ πρῶτος ἔλαβεν γυναῖκα καὶ ἀποθνῄσκων οὐκ ἀφῆκεν σπέρμα· 21 καὶ ὁ δεύτερος ἔλαβεν αὐτὴν καὶ ἀπέθανεν μὴ καταλιπὼν σπέρμα· καὶ ὁ τρίτος ὡσαύτως· 22 καὶ οἱ ἑπτὰ οὐκ ἀφῆκαν σπέρμα. ἔσχατον πάντων καὶ ἡ γυνὴ ἀπέθανεν. 23 ἐν τῇ ἀναστάσει [ὅταν ἀναστῶσιν] τίνος αὐτῶν ἔσται γυνή; οἱ γὰρ ἑπτὰ ἔσχον αὐτὴν γυναῖκα. 24 ἔφη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς, Οὐ διὰ τοῦτο πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ; 25 ὅταν γὰρ ἐκ νεκρῶν ἀναστῶσιν οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾽ εἰσὶν ὡς ἄγγελοι ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 26 περὶ δὲ τῶν νεκρῶν ὅτι ἐγείρονται οὐκ ἀνέγνωτε ἐν τῇ βίβλῳ Μωϋσέως ἐπὶ τοῦ βάτου πῶς εἶπεν αὐτῷ ὁ θεὸς λέγων, Ἐγὼ ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ [ὁ] θεὸς Ἰσαὰκ καὶ [ὁ] θεὸς Ἰακώβ; 27 οὐκ ἔστιν θεὸς νεκρῶν ἀλλὰ ζώντων· πολὺ πλανᾶσθε.
The Great Commandment
(Mt 22.34‑40Lk 10.25‑28)28 Καὶ προσελθὼν εἷς τῶν γραμματέων ἀκούσας αὐτῶν συζητούντων, ἰδὼν ὅτι καλῶς ἀπεκρίθη αὐτοῖς ἐπηρώτησεν αὐτόν, Ποία ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη πάντων; 29 ἀπεκρίθη ὁ Ἰησοῦς ὅτι Πρώτη ἐστίν, Ἄκουε, Ἰσραήλ, κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν κύριος εἷς ἐστιν, 30 καὶ ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου. 31 δευτέρα αὕτη, Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν . μείζων τούτων ἄλλη ἐντολὴ οὐκ ἔστιν. 32 καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ γραμματεύς, Καλῶς, διδάσκαλε, ἐπ᾽ ἀληθείας εἶπες ὅτι εἷς ἐστιν καὶ οὐκ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ· 33 καὶ τὸ ἀγαπᾶν αὐτὸν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς συνέσεως καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος καὶ τὸ ἀγαπᾶν τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν περισσότερόν ἐστιν πάντων τῶν ὁλοκαυτωμάτων καὶ θυσιῶν. 34 καὶ ὁ Ἰησοῦς ἰδὼν [αὐτὸν] ὅτι νουνεχῶς ἀπεκρίθη εἶπεν αὐτῷ, Οὐ μακρὰν εἶ ἀπὸ τῆς βασιλείας τοῦ θεοῦ. καὶ οὐδεὶς οὐκέτι ἐτόλμα αὐτὸν ἐπερωτῆσαι.
The Question about David’s Son
(Mt 22.41‑46Lk 20.41‑44)35 Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἔλεγεν διδάσκων ἐν τῷ ἱερῷ, Πῶς λέγουσιν οἱ γραμματεῖς ὅτι ὁ Χριστὸς υἱὸς Δαυίδ ἐστιν; 36 αὐτὸς Δαυὶδ εἶπεν ἐν τῷ πνεύματι τῷ ἁγίῳ,
Εἶπεν κύριος τῷ κυρίῳ μου,
Κάθου ἐκ δεξιῶν μου,
ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποκάτω τῶν ποδῶν σου.
37 αὐτὸς Δαυὶδ λέγει αὐτὸν κύριον, καὶ πόθεν αὐτοῦ ἐστιν υἱός; καὶ [ὁ] πολὺς ὄχλος ἤκουεν αὐτοῦ ἡδέως.
The Denouncing of the Scribes
(Mt 23.1‑36Lk 20.45‑47)38 Καὶ ἐν τῇ διδαχῇ αὐτοῦ ἔλεγεν, Βλέπετε ἀπὸ τῶν γραμματέων τῶν θελόντων ἐν στολαῖς περιπατεῖν καὶ ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς 39 καὶ πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ πρωτοκλισίας ἐν τοῖς δείπνοις, 40 οἱ κατεσθίοντες τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι· οὗτοι λήμψονται περισσότερον κρίμα.
The Widow’s Offering
(Lk 21.1‑4)41 Καὶ καθίσας κατέναντι τοῦ γαζοφυλακίου ἐθεώρει πῶς ὁ ὄχλος βάλλει χαλκὸν εἰς τὸ γαζοφυλάκιον. καὶ πολλοὶ πλούσιοι ἔβαλλον πολλά· 42 καὶ ἐλθοῦσα μία χήρα πτωχὴ ἔβαλεν λεπτὰ δύο, ὅ ἐστιν κοδράντης. 43 καὶ προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς, Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἡ χήρα αὕτη ἡ πτωχὴ πλεῖον πάντων ἔβαλεν τῶν βαλλόντων εἰς τὸ γαζοφυλάκιον· 44 πάντες γὰρ ἐκ τοῦ περισσεύοντος αὐτοῖς ἔβαλον, αὕτη δὲ ἐκ τῆς ὑστερήσεως αὐτῆς πάντα ὅσα εἶχεν ἔβαλεν ὅλον τὸν βίον αὐτῆς.
1 Pasandaj zuri t’u thot’ atyre me paravolira.
“Një njeri mbolli një vështë, edhe e thuri me garth, edhe rëmoj një tirë, edhe ndërtoj një pirk, edhe e dha ndër bulqë, edhe iku ndë dhe të huaj.
2 Edhe ndë kohët të pemëvet dërgoj një shërbëtuar te bulqitë, që të marrë prej bulqish nga pem’ e vështit.
3 Po ata e zun’ edhe e rrahnë, edhe e dërguanë prapë sbrazëtë.
4 Pasandaj përsëri dërgoj një tiatërë shërbëtuar tek ata; po edhe atë e rrahnë me gurë, edhe i çanë kryetë, edhe e dërguanë prapë të turpëruarë.
5 Pasandaj përsëri dërgoj një tiatërë; po e vranë; pasandaj dërgoj shumë të tierë, po dica i rrahnë, edhe dica i vranë.
6 Tuke pasurë pra edhe një bir të ti të dashurin’ e ti, e dërgoj edhe atë tek ata së prapmi, tuke thënë se: “Do të kenë turp teim bir.”
7 Po ata bulqitë thanë me vetëhen e tyre, se: Kyj është trashëgimtari; ejani, le ta vrasëm, edhe trashëgimi do të jetë yni.
8 Edhe e muarnë, edhe e vranë, edhe e nxuarnë jashtë vështit.
9 Ç’do të bëjë pra i zoti vështit? Do të vijë, e do të prishjë bulqitë, edhe vështinë do t’ua apë të tierëve.
10 – As këtë shkronjë s’e keni kënduarë: “Atë gurinë që s’e pëlqyen’ ata që ndërtojënë, kyj u bë krye cepi;
11 Prej Zotit u bë këjo, edhe ësht’ e çudiçime ndë syt tënë.”
12 Edhe ata kërkoninë ta zënë; po patnë frikë gjëndëjenë; sepse e kupëtuanë, se tha këtë paravoli për ata; edhe e lan’ e iknë.
13 Pasandaj dërgojënë tek ay ca nga Farisejtë edhe nga Irodhianëtë, që ta zënë me fialë.
14 Edhe ata erthnë, e i thanë: “Mësonjës, e dimë se je i vërtetë, edhe s’do të dish as për ndonjë; sepse nukë shikon faqen’ e njerëzet, po mëson udhën’ e Perëndisë me të vërtetë. Ësht’ e udhësë t’i apëmë Qesarit pagesë, apo jo? Të apëmë, a të mos apëmë?
15 Edhe ay tuke njohurë ipokrisin’ e atyreve, u tha: “Ç’me ngisni? Më bini një dinar që ta shoh.”
16 Edhe ata i prunë. Edhe ay u thot’ atyre: “Kujt është këjo shëmbëllesë, edhe këjo përmbishkronjë?”
17 Edhe ata i thanë: “E Qesarit.” Edhe Jisuj u përgjeq e u tha atyre: “Epni Qesarit ato që janë të Qesarit, edhe Perëndisë ato që janë të Perëndisë.” Edhe ata u çuditnë për atë.
18 Pastaj vinë tek ay Sadhdhuqej, të cilëtë thonë se s’ka të ngjallurë.
19 Edhe e pyetnë, tuke thënë: “Mësonjës, Mojsiu na ka shkruarë, se ndë i vdektë ndonjërit i vëllaj, edhe të lërë grua, edhe të nos lërë bij, i vëllaj të marrë gruan’ e ati, edhe të ngjalljë farë për të vëllan’ e ti.
20 Ishinë pra shtatë vëllezërë; edhe i pari mori grua, edhe kur vdiq nukë la farë.
21 Edhe i dyti e mori atë, edhe vdiq, po as ay s’la farë, edhe i treti po kështu.
22 Edhe të shtatë e muarnë, edhe nukë lanë farë; së prapmi të gjithëve vdiq edhe gruaja.
23 Mbë të ngjallurit pra, kur të ngjallenë, e cilit nga ata do të jetë gruaja? Sepse të shtatë e patnë atë grua.”
24 Po Jisuj u përgjeq, e u tha atyre: “Nukë gënjeneni për këtë, sepse nukë dini shkronjatë, as fuqin’ e Perëndisë.
25 Sepse kur të ngjallenë prej së vdekurish, as martojënë, as martonenë; po janë posi ëngjëjtë që janë ndë qiejet.
26 Edhe për të vdekuritë se ngjallenë, a s’keni kënduarë ndë vivli të Mojsiut, si i tha Perëndia ndë ferrët, tuke thënë: "Unë jam Perëndia i Avraamit, edhe Perëndia i Isaakut, edhe Perëndia i Jakovit”.
27 Perëndia nuk’ është Perëndi të vdekurish, po Perëndi të gjallësh; ju pra gënjeneni shumë.”
28 Atëhere një nga shkronjësitë, që dëgjoj ata se po haheshinë me fialë, tuke diturë se u përgjeq mirë atyre, u afrua, edhe e pyeti: “Cila porosi ësht’ e para të gjithave?”
29 Edhe Jisuj iu përgjeq, se: “E para e gjithë porosiavet është : “Dëgjo, Israil; Zoti, Perëndia ynë është një Zot;
30 Edhe të duaç Zotinë Perëndinë tënt me gjithë zëmrënë tënde, edhe me gjithë shpirtinë tënt, edhe me gjithë mëndëjenë tënde, edhe me gjithë fuqinë tënde.” Këjo ësht’ e para porosi.
31 Edhe e dyta po kështu është këjo: “Të duaç të afërminë tënt posi vetëhenë tënde.” Tiatërë porosi më të madhe nga këto nukë ka.”
32 Edhe shkronjësi i tha: “Mirë, Mësonjës, me të vërtetë the, se një është Perëndia, edhe s’është tiatërë veç ati.
33 Edhe me dashur’ atë me gjithë zemërën’ edhe me gjithë mëndëjen’ edhe me gjithë shpirtin’ edhe me gjithë fuqinë, edhe me dashurë të afërminë posi vetëhenë, është më tepërë se gjithë kurbanetë të gjithëdiegurë, edhe se kurbanetë.”
34 Edhe Jisuj kur pa atë, se u përgjeq me mënt, i tha: “Nukë je lark nga mbëretëria e Perëndisë.” Edhe asndonjë s’kuxonte ta pyesë më.
35 Edhe Jisuj u përgjeq e tha, tuke mësuarë ndë hieroret: “Qysh thonë shkronjësitë, se Krishti ësht’ i biri Dhavidhit?
36 Sepse ay Dhavidhi tha nga an’ e Frymësë Shënjtëruarë: “I tha Zoti Zotit tim: Rri prej së diathtësë sime, gjersa të vë arëmiqt’ e tu ndënë këmbët të këmbëvet të tua.“
37 Ay Dhavidhi vetë pra i thotë Zot; edhe nga ësht’ i biri ati?” Edhe gjithë gjëndëjesë i kishte ënda të dëgjojë atë.
38 Edhe u thoshte atyre ndë mësim të ti: “Ruhi nga shkronjësitë, që duanë t’ecëjënë me stolia, edhe të përshëndetura ndëpër tregjet,
39 Edhe vënde të para ndëpër sinagogjiat, edhe kryemësallash ndëpër darkat.
40 Ata që hanë shtëpiat’ e gravet va edhe këtë e bëjënë tuke shtyrë shkak se falenë shumë; këta do të marrënë më tepërë mundim.”
41 Edhe Jisuj ndenji kundruell kutisë aspravet, edhe vinte re qysh hithte gjëndëja nga një rame ndë kuti të aspravet; edhe shumë të pasurë hithninë shumë.
42 Edhe erdhi një grua e ve edhe e vobektë, edhe hodhi dy të imëta, domethënë një kodhrant.
43 Edhe Jisuj thirri përanë nxënësit’ e ti, e u tha atyre: Me të vërtetë po u them juve, se kjo grua e ve edhe e vobektë ka hedhur më tepërë se të gjith’ ata që hothnë ndë kuti të aspravet.
44 Sepse të gjithë hothnë prej tepëricësë tyre, po ajo nga të mbeturit’ e saj hodhi gjithë sa pat, gjithë gjën’ e saj.”