The Uproar in Thessalonica
1 Διοδεύσαντες δὲ τὴν Ἀμφίπολιν καὶ τὴν Ἀπολλωνίαν ἦλθον εἰς Θεσσαλονίκην ὅπου ἦν συναγωγὴ τῶν Ἰουδαίων. 2 κατὰ δὲ τὸ εἰωθὸς τῷ Παύλῳ εἰσῆλθεν πρὸς αὐτοὺς καὶ ἐπὶ σάββατα τρία διελέξατο αὐτοῖς ἀπὸ τῶν γραφῶν, 3 διανοίγων καὶ παρατιθέμενος ὅτι τὸν χριστὸν ἔδει παθεῖν καὶ ἀναστῆναι ἐκ νεκρῶν καὶ ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ χριστὸς [ὁ] Ἰησοῦς ὃν ἐγὼ καταγγέλλω ὑμῖν. 4 καί τινες ἐξ αὐτῶν ἐπείσθησαν καὶ προσεκληρώθησαν τῷ Παύλῳ καὶ τῷ Σιλᾷ, τῶν τε σεβομένων Ἑλλήνων πλῆθος πολύ, γυναικῶν τε τῶν πρώτων οὐκ ὀλίγαι. 5 Ζηλώσαντες δὲ οἱ Ἰουδαῖοι καὶ προσλαβόμενοι τῶν ἀγοραίων ἄνδρας τινὰς πονηροὺς καὶ ὀχλοποιήσαντες ἐθορύβουν τὴν πόλιν καὶ ἐπιστάντες τῇ οἰκίᾳ Ἰάσονος ἐζήτουν αὐτοὺς προαγαγεῖν εἰς τὸν δῆμον· 6 μὴ εὑρόντες δὲ αὐτοὺς ἔσυρον Ἰάσονα καί τινας ἀδελφοὺς ἐπὶ τοὺς πολιτάρχας βοῶντες ὅτι Οἱ τὴν οἰκουμένην ἀναστατώσαντες οὗτοι καὶ ἐνθάδε πάρεισιν, 7 οὓς ὑποδέδεκται Ἰάσων· καὶ οὗτοι πάντες ἀπέναντι τῶν δογμάτων Καίσαρος πράσσουσιν βασιλέα ἕτερον λέγοντες εἶναι Ἰησοῦν. 8 ἐτάραξαν δὲ τὸν ὄχλον καὶ τοὺς πολιτάρχας ἀκούοντας ταῦτα, 9 καὶ λαβόντες τὸ ἱκανὸν παρὰ τοῦ Ἰάσονος καὶ τῶν λοιπῶν ἀπέλυσαν αὐτούς.
The Apostles at Beroea
10 Οἱ δὲ ἀδελφοὶ εὐθέως διὰ νυκτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ τὸν Σιλᾶν εἰς Βέροιαν, οἵτινες παραγενόμενοι εἰς τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπῄεσαν. 11 οὗτοι δὲ ἦσαν εὐγενέστεροι τῶν ἐν Θεσσαλονίκῃ, οἵτινες ἐδέξαντο τὸν λόγον μετὰ πάσης προθυμίας καθ᾽ ἡμέραν ἀνακρίνοντες τὰς γραφὰς εἰ ἔχοι ταῦτα οὕτως. 12 πολλοὶ μὲν οὖν ἐξ αὐτῶν ἐπίστευσαν καὶ τῶν Ἑλληνίδων γυναικῶν τῶν εὐσχημόνων καὶ ἀνδρῶν οὐκ ὀλίγοι. 13 Ὡς δὲ ἔγνωσαν οἱ ἀπὸ τῆς Θεσσαλονίκης Ἰουδαῖοι ὅτι καὶ ἐν τῇ Βεροίᾳ κατηγγέλη ὑπὸ τοῦ Παύλου ὁ λόγος τοῦ θεοῦ, ἦλθον κἀκεῖ σαλεύοντες καὶ ταράσσοντες τοὺς ὄχλους. 14 εὐθέως δὲ τότε τὸν Παῦλον ἐξαπέστειλαν οἱ ἀδελφοὶ πορεύεσθαι ἕως ἐπὶ τὴν θάλασσαν, ὑπέμεινάν τε ὅ τε Σιλᾶς καὶ ὁ Τιμόθεος ἐκεῖ. 15 οἱ δὲ καθιστάνοντες τὸν Παῦλον ἤγαγον ἕως Ἀθηνῶν, καὶ λαβόντες ἐντολὴν πρὸς τὸν Σιλᾶν καὶ τὸν Τιμόθεον ἵνα ὡς τάχιστα ἔλθωσιν πρὸς αὐτὸν ἐξῄεσαν.
Paul at Athens
16 Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις ἐκδεχομένου αὐτοὺς τοῦ Παύλου παρωξύνετο τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ θεωροῦντος κατείδωλον οὖσαν τὴν πόλιν. 17 διελέγετο μὲν οὖν ἐν τῇ συναγωγῇ τοῖς Ἰουδαίοις καὶ τοῖς σεβομένοις καὶ ἐν τῇ ἀγορᾷ κατὰ πᾶσαν ἡμέραν πρὸς τοὺς παρατυγχάνοντας. 18 τινὲς δὲ καὶ τῶν Ἐπικουρείων καὶ Στοϊκῶν φιλοσόφων συνέβαλλον αὐτῷ, καί τινες ἔλεγον, Τί ἂν θέλοι ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν; οἱ δέ, Ξένων δαιμονίων δοκεῖ καταγγελεὺς εἶναι, ὅτι τὸν Ἰησοῦν καὶ τὴν ἀνάστασιν εὐηγγελίζετο. 19 ἐπιλαβόμενοί τε αὐτοῦ ἐπὶ τὸν Ἄρειον Πάγον ἤγαγον λέγοντες, Δυνάμεθα γνῶναι τίς ἡ καινὴ αὕτη ἡ ὑπὸ σοῦ λαλουμένη διδαχή; 20 ξενίζοντα γάρ τινα εἰσφέρεις εἰς τὰς ἀκοὰς ἡμῶν· βουλόμεθα οὖν γνῶναι τίνα θέλει ταῦτα εἶναι. 21 Ἀθηναῖοι δὲ πάντες καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες ξένοι εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι ἢ ἀκούειν τι καινότερον.
22 Σταθεὶς δὲ [ὁ] Παῦλος ἐν μέσῳ τοῦ Ἀρείου Πάγου ἔφη, Ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κατὰ πάντα ὡς δεισιδαιμονεστέρους ὑμᾶς θεωρῶ. 23 διερχόμενος γὰρ καὶ ἀναθεωρῶν τὰ σεβάσματα ὑμῶν εὗρον καὶ βωμὸν ἐν ᾧ ἐπεγέγραπτο, Ἀγνώστῳ θεῷ. ὃ οὖν ἀγνοοῦντες εὐσεβεῖτε, τοῦτο ἐγὼ καταγγέλλω ὑμῖν. 24 ὁ θεὸς ὁ ποιήσας τὸν κόσμον καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῷ, οὗτος οὐρανοῦ καὶ γῆς ὑπάρχων κύριος οὐκ ἐν χειροποιήτοις ναοῖς κατοικεῖ 25 οὐδὲ ὑπὸ χειρῶν ἀνθρωπίνων θεραπεύεται προσδεόμενός τινος, αὐτὸς διδοὺς πᾶσιν ζωὴν καὶ πνοὴν καὶ τὰ πάντα· 26 ἐποίησέν τε ἐξ ἑνὸς πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κατοικεῖν ἐπὶ παντὸς προσώπου τῆς γῆς, ὁρίσας προστεταγμένους καιροὺς καὶ τὰς ὁροθεσίας τῆς κατοικίας αὐτῶν 27 ζητεῖν τὸν θεόν, εἰ ἄρα γε ψηλαφήσειαν αὐτὸν καὶ εὕροιεν, καί γε οὐ μακρὰν ἀπὸ ἑνὸς ἑκάστου ἡμῶν ὑπάρχοντα.
28 Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν, ὡς καί τινες τῶν καθ᾽ ὑμᾶς ποιητῶν εἰρήκασιν,
Τοῦ γὰρ καὶ γένος ἐσμέν.
29 γένος οὖν ὑπάρχοντες τοῦ θεοῦ οὐκ ὀφείλομεν νομίζειν χρυσῷ ἢ ἀργύρῳ ἢ λίθῳ, χαράγματι τέχνης καὶ ἐνθυμήσεως ἀνθρώπου, τὸ θεῖον εἶναι ὅμοιον. 30 τοὺς μὲν οὖν χρόνους τῆς ἀγνοίας ὑπεριδὼν ὁ θεός, τὰ νῦν παραγγέλλει τοῖς ἀνθρώποις πάντας πανταχοῦ μετανοεῖν, 31 καθότι ἔστησεν ἡμέραν ἐν ᾗ μέλλει κρίνειν τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ, ἐν ἀνδρὶ ᾧ ὥρισεν, πίστιν παρασχὼν πᾶσιν ἀναστήσας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν.
32 Ἀκούσαντες δὲ ἀνάστασιν νεκρῶν οἱ μὲν ἐχλεύαζον, οἱ δὲ εἶπαν, Ἀκουσόμεθά σου περὶ τούτου καὶ πάλιν. 33 οὕτως ὁ Παῦλος ἐξῆλθεν ἐκ μέσου αὐτῶν. 34 τινὲς δὲ ἄνδρες κολληθέντες αὐτῷ ἐπίστευσαν, ἐν οἷς καὶ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καὶ γυνὴ ὀνόματι Δάμαρις καὶ ἕτεροι σὺν αὐτοῖς.
1 Edhe si bënë udhë ndëpër Amfipolë e ndëpër Apolloni, erthnë ndë Thessallonikë, ku ishte sinagogjia e Judhenjet.
2 Edhe Palvi sikundrë e kishte zakon hyri tek ata, edhe tri të shëtuna fliste me ata nga shkronjatë,
3 Tuke sgjidhur’ e tuke dëftyerë, se Krishti duhej të pësonte e të ngjallej prej së vdekurish, edhe se kyj Jisuj është Krishti, që po u leçis unë juve.
4 Edhe cave nga ata u mbushnë mëntë, edhe u bashkuanë me Pavlin’ e me Sillënë, edhe shumë shumicë nga Grekëtë që druaninë Zotinë , edhe nga grat’ e para jo të paka.
5 Po ata Judhenj, që nuk’ u mbushej mëndëja, u zmiruanë, edhe muarnë me vetëhe ca njerës të këqij nga ata prej rrugash tregut, edhe mbëlothnë gjëndëje, edhe përzieninë qytetinë; edhe u sulnë ndë shtëpi të Jasonit, e kërkonin’ ata, t’i bininë te llauzi.
6 Po passi s’i gjetnë, hoqnë svarë Jasonin’ edhe ca vëllezër të tierë te të parët’ e qytetit, tuke bërtiturë, se: “Këta që ngritnë mbë këmbë botënë, kanë ardhur’ edhe këtu,
7 Të cilëtë Jasoni i priti ndë shtëpi ; edhe të gjithë këta punonjënë kundrë urdhëratavet Qesarit, tuke thënë, se është një tietër mbëret, Jisuj.
8 Edhe përzienë gjëndëjen’ e të parët’ e qytetit që dëgjoninë këto fialë .
9 Edhe si u siguruanë prej Jasonit edhe prej të tierëvet, i lëshuanë.
10 Edhe vëllezëritë përnjëherë dërguanë jashtë Pavlin’ edhe Sillënë natënë ndë Verie; të cilëtë kur erthnë aty , vanë ndë sinagogjit të Judhenjet.
11 Edhe këta ishinë më të fisçim se ata të Thessallonikësë, sepse pritnë fialënë me gjithë zëmërë, tuke shikuarë përdita shkronjatë, ndë qoftë se janë kështu këto punëra.
12 Shumë vetë nga ata pra besuanë, edhe nga grat’ e nderëshime të Grekëvet, edhe nga burratë jo të pakë.
13 Po ata Judhenj që ishinë nga Thessallonika kur muarnë vesh, se u leçit fial’ e Perëndisë nga Pavli edhe ndë Verie, erthnë edhe atie tuke tundurë gjëndëjenë.
14 Edhe atëhere vëllezëritë dërguanë jashtë përnjëherë Pavlinë të vejë gjer ndë det; po Silla edhe Timotheu mbetnë atie.
15 Edhe ata që përcillninë Pavlinë, e shpunë gjer nd’ Athinë; edhe si muarnë porosia për Sillën’ e për Timothenë, që të vinjënë sakaqëherë tek ay.
16 Edhe Pavli kur ishte tuke pritur’ ata nd’ Athinë, i nxehej shpirti ndër vetëhe, sepse shihte qytetinë plot me idhuj.
17 Fliste pra ndë sinagogjit me Judhenjtë, edhe me ata që druaninë Zotnë, edhe ndë trekt ditë për ditë me ata që piqej.
18 Atrëhere ca fillosofë nga Epikurianët’ e nga Stoikëtë haheshinë me fialë me atë; edhe ca thoshinë: “Vallë ç’do të thotë kyj njeri që përhap fialë?” Edhe ca të tierë thoshinë : “Duketë, se është zë-dhënës perëndirash të huaja; sepse u leçiste atyre Jisunë, edhe të ngjalluritë.”
19 Edhe ata e zunë, edhe e prunë nd’ Areopagë, tuke thënë: “Munt të marrëmë vesh, ç’është kyj mësim i ri që flitetë prej teje?
20 Sepse na bie ca punëra të huaja ndë veshët tanë. Duamë pra të marrëmë vesh, ç’do të jenë këto.”
21 — Sepse gjith’ Athinasit’ edhe të huajtë që rrinin’ atie, nukë kishinë tiatërë nge, veçe të thonë e të dëgjonjënë ndonjë fialë të re.
22 Atëhere Pavli qëndroj ndë mest të Areopagut, e tha: “O burra Athinas, mbë gjithë punërat u shoh juve se jeni me tepër hie-lutësa.
23 Sepse tuke shkuar’ e tuke vënë re vëndet’ e lutëjesë tuaj, gjeta edhe një alltar që ishte shkruarë përmbi atë: “Mbë të panjohurinë Perëndi”. Atë pra që nuk’ e njihni edhe e i luteni, këtë po u dëftenj unë juve.
24 Perëndia që bëri botën’ edhe gjithë ato që janë nd’atë, kyj tuke qënë Zot i qiellit edhe i dheut, nukë rri ndër tempuj që janë bërë me dorë,
25 As nukë ka nevojë për ndonjë që t’i shërbenjënë njerëzitë me duar, sepse ay u ep të gjithëve jetë edhe frymë edhe të gjitha.
26 Edhe bëri çdo komp njerëzish prej një gjaku, që të rrinë mbi gjithë faqen’ e dheut, edhe urdhëroj kohëratë që i ka vënë ndë taks që përpara, edhe sinoret’ e së ndenjurës’ atyreve;
27 Që të kërkonjënë Zotinë, mbase munt ta përpiekën’ edhe ta gjenjënë, ndonëse ay s’është lark nga gjithësecili prej nesh;
28 Sepse nd’ atë rrojmë, edhe luajmë, edhe jemi, sikundrë edhe ca nga poetarëtë tuaj kanë thënë: “Se jemi edhe far’ e ati”.
29 Tuke qënë pra far’ e Perëndisë, nukë duhetë të kujtojmë se Perëndia ka të gjarë me ar a me argjënt a me gur, latuarë prej mieshtërisë e prej mëndëjesë njeriut.
30 Perëndia pra nukë vuri re me sy kohërat’ e së paditurësë, po tashi porosit gjithë njerëzitë mbë çdo vënt të pendonenë;
31 Sepse vuri një ditë, mbë të cilënë do të gjykonjë botënë me drejtëri me anë të një njeriu, që e ka urdhëruarë, edhe për këtë dha besë mbë të gjithë, kur e ngjalli prej së vdekurish.”
32 Edhe ata kur dëgjuanë të ngjallurë prej së vdekurish, ca e përqeshninë, e ca të tierë thanë: “Do të të dëgjojmë përsëri për këtë punë.”
33 Edhe kështu Pavli dolli nga mezi atyreve.
34 Edhe ca burra iu ngjitnë, edhe besuanë; ndër ata ishte edhe Dhionis Areopagjiti, edhe një grua që qjuhej Dhamaridhë, edhe të tierë bashkë me ata.