The Parable of the Vineyard and the Tenants
(Mt 21.33‑46Lk 20.9‑19)1 Καὶ ἤρξατο αὐτοῖς ἐν παραβολαῖς λαλεῖν, Ἀμπελῶνα ἄνθρωπος ἐφύτευσεν καὶ περιέθηκεν φραγμὸν καὶ ὤρυξεν ὑπολήνιον καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον καὶ ἐξέδετο αὐτὸν γεωργοῖς καὶ ἀπεδήμησεν. 2 καὶ ἀπέστειλεν πρὸς τοὺς γεωργοὺς τῷ καιρῷ δοῦλον ἵνα παρὰ τῶν γεωργῶν λάβῃ ἀπὸ τῶν καρπῶν τοῦ ἀμπελῶνος· 3 καὶ λαβόντες αὐτὸν ἔδειραν καὶ ἀπέστειλαν κενόν. 4 καὶ πάλιν ἀπέστειλεν πρὸς αὐτοὺς ἄλλον δοῦλον· κἀκεῖνον ἐκεφαλίωσαν καὶ ἠτίμασαν. 5 καὶ ἄλλον ἀπέστειλεν· κἀκεῖνον ἀπέκτειναν, καὶ πολλοὺς ἄλλους, οὓς μὲν δέροντες, οὓς δὲ ἀποκτέννοντες. 6 ἔτι ἕνα εἶχεν υἱὸν ἀγαπητόν· ἀπέστειλεν αὐτὸν ἔσχατον πρὸς αὐτοὺς λέγων ὅτι Ἐντραπήσονται τὸν υἱόν μου. 7 ἐκεῖνοι δὲ οἱ γεωργοὶ πρὸς ἑαυτοὺς εἶπαν ὅτι Οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτόν, καὶ ἡμῶν ἔσται ἡ κληρονομία. 8 καὶ λαβόντες ἀπέκτειναν αὐτὸν καὶ ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος. 9 τί [οὖν] ποιήσει ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος; ἐλεύσεται καὶ ἀπολέσει τοὺς γεωργοὺς καὶ δώσει τὸν ἀμπελῶνα ἄλλοις. 10 οὐδὲ τὴν γραφὴν ταύτην ἀνέγνωτε,
Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες,
οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας·
11 παρὰ κυρίου ἐγένετο αὕτη
καὶ ἔστιν θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
12 Καὶ ἐζήτουν αὐτὸν κρατῆσαι, καὶ ἐφοβήθησαν τὸν ὄχλον, ἔγνωσαν γὰρ ὅτι πρὸς αὐτοὺς τὴν παραβολὴν εἶπεν. καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθον.
Paying Taxes to Caesar
(Mt 22.15‑22Lk 20.20‑26)13 Καὶ ἀποστέλλουσιν πρὸς αὐτόν τινας τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν Ἡρῳδιανῶν ἵνα αὐτὸν ἀγρεύσωσιν λόγῳ. 14 καὶ ἐλθόντες λέγουσιν αὐτῷ, Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἀληθείας τὴν ὁδὸν τοῦ θεοῦ διδάσκεις· ἔξεστιν δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; δῶμεν ἢ μὴ δῶμεν; 15 ὁ δὲ εἰδὼς αὐτῶν τὴν ὑπόκρισιν εἶπεν αὐτοῖς, Τί με πειράζετε; φέρετέ μοι δηνάριον ἵνα ἴδω. 16 οἱ δὲ ἤνεγκαν. καὶ λέγει αὐτοῖς, Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ, Καίσαρος. 17 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Τὰ Καίσαρος ἀπόδοτε Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. καὶ ἐξεθαύμαζον ἐπ᾽ αὐτῷ.
The Question about the Resurrection
(Mt 22.23‑33Lk 20.27‑40)18 Καὶ ἔρχονται Σαδδουκαῖοι πρὸς αὐτόν, οἵτινες λέγουσιν ἀνάστασιν μὴ εἶναι, καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες, 19 Διδάσκαλε, Μωϋσῆς ἔγραψεν ἡμῖν ὅτι ἐάν τινος ἀδελφὸς ἀποθάνῃ καὶ καταλίπῃ γυναῖκα καὶ μὴ ἀφῇ τέκνον , ἵνα λάβῃ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα καὶ ἐξαναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. 20 ἑπτὰ ἀδελφοὶ ἦσαν· καὶ ὁ πρῶτος ἔλαβεν γυναῖκα καὶ ἀποθνῄσκων οὐκ ἀφῆκεν σπέρμα· 21 καὶ ὁ δεύτερος ἔλαβεν αὐτὴν καὶ ἀπέθανεν μὴ καταλιπὼν σπέρμα· καὶ ὁ τρίτος ὡσαύτως· 22 καὶ οἱ ἑπτὰ οὐκ ἀφῆκαν σπέρμα. ἔσχατον πάντων καὶ ἡ γυνὴ ἀπέθανεν. 23 ἐν τῇ ἀναστάσει [ὅταν ἀναστῶσιν] τίνος αὐτῶν ἔσται γυνή; οἱ γὰρ ἑπτὰ ἔσχον αὐτὴν γυναῖκα. 24 ἔφη αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς, Οὐ διὰ τοῦτο πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ; 25 ὅταν γὰρ ἐκ νεκρῶν ἀναστῶσιν οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾽ εἰσὶν ὡς ἄγγελοι ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 26 περὶ δὲ τῶν νεκρῶν ὅτι ἐγείρονται οὐκ ἀνέγνωτε ἐν τῇ βίβλῳ Μωϋσέως ἐπὶ τοῦ βάτου πῶς εἶπεν αὐτῷ ὁ θεὸς λέγων, Ἐγὼ ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ [ὁ] θεὸς Ἰσαὰκ καὶ [ὁ] θεὸς Ἰακώβ; 27 οὐκ ἔστιν θεὸς νεκρῶν ἀλλὰ ζώντων· πολὺ πλανᾶσθε.
The Great Commandment
(Mt 22.34‑40Lk 10.25‑28)28 Καὶ προσελθὼν εἷς τῶν γραμματέων ἀκούσας αὐτῶν συζητούντων, ἰδὼν ὅτι καλῶς ἀπεκρίθη αὐτοῖς ἐπηρώτησεν αὐτόν, Ποία ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη πάντων; 29 ἀπεκρίθη ὁ Ἰησοῦς ὅτι Πρώτη ἐστίν, Ἄκουε, Ἰσραήλ, κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν κύριος εἷς ἐστιν, 30 καὶ ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου. 31 δευτέρα αὕτη, Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν . μείζων τούτων ἄλλη ἐντολὴ οὐκ ἔστιν. 32 καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ γραμματεύς, Καλῶς, διδάσκαλε, ἐπ᾽ ἀληθείας εἶπες ὅτι εἷς ἐστιν καὶ οὐκ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ· 33 καὶ τὸ ἀγαπᾶν αὐτὸν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς συνέσεως καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος καὶ τὸ ἀγαπᾶν τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν περισσότερόν ἐστιν πάντων τῶν ὁλοκαυτωμάτων καὶ θυσιῶν. 34 καὶ ὁ Ἰησοῦς ἰδὼν [αὐτὸν] ὅτι νουνεχῶς ἀπεκρίθη εἶπεν αὐτῷ, Οὐ μακρὰν εἶ ἀπὸ τῆς βασιλείας τοῦ θεοῦ. καὶ οὐδεὶς οὐκέτι ἐτόλμα αὐτὸν ἐπερωτῆσαι.
The Question about David’s Son
(Mt 22.41‑46Lk 20.41‑44)35 Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἔλεγεν διδάσκων ἐν τῷ ἱερῷ, Πῶς λέγουσιν οἱ γραμματεῖς ὅτι ὁ Χριστὸς υἱὸς Δαυίδ ἐστιν; 36 αὐτὸς Δαυὶδ εἶπεν ἐν τῷ πνεύματι τῷ ἁγίῳ,
Εἶπεν κύριος τῷ κυρίῳ μου,
Κάθου ἐκ δεξιῶν μου,
ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποκάτω τῶν ποδῶν σου.
37 αὐτὸς Δαυὶδ λέγει αὐτὸν κύριον, καὶ πόθεν αὐτοῦ ἐστιν υἱός; καὶ [ὁ] πολὺς ὄχλος ἤκουεν αὐτοῦ ἡδέως.
The Denouncing of the Scribes
(Mt 23.1‑36Lk 20.45‑47)38 Καὶ ἐν τῇ διδαχῇ αὐτοῦ ἔλεγεν, Βλέπετε ἀπὸ τῶν γραμματέων τῶν θελόντων ἐν στολαῖς περιπατεῖν καὶ ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς 39 καὶ πρωτοκαθεδρίας ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ πρωτοκλισίας ἐν τοῖς δείπνοις, 40 οἱ κατεσθίοντες τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι· οὗτοι λήμψονται περισσότερον κρίμα.
The Widow’s Offering
(Lk 21.1‑4)41 Καὶ καθίσας κατέναντι τοῦ γαζοφυλακίου ἐθεώρει πῶς ὁ ὄχλος βάλλει χαλκὸν εἰς τὸ γαζοφυλάκιον. καὶ πολλοὶ πλούσιοι ἔβαλλον πολλά· 42 καὶ ἐλθοῦσα μία χήρα πτωχὴ ἔβαλεν λεπτὰ δύο, ὅ ἐστιν κοδράντης. 43 καὶ προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς, Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἡ χήρα αὕτη ἡ πτωχὴ πλεῖον πάντων ἔβαλεν τῶν βαλλόντων εἰς τὸ γαζοφυλάκιον· 44 πάντες γὰρ ἐκ τοῦ περισσεύοντος αὐτοῖς ἔβαλον, αὕτη δὲ ἐκ τῆς ὑστερήσεως αὐτῆς πάντα ὅσα εἶχεν ἔβαλεν ὅλον τὸν βίον αὐτῆς.
KAPTINA XII.
1 Mbasandai filloi me u than’ atyne me parabulla. Nji nieri mbull nji veshtë, ende e thuri me garth, ende gërmihi nji gaviç, ende ndërtoi nji pyrk, ende e dha ndër bujqë, ende iku ndë dhe të huj.
2 Ende ndë kohë të pemëvet dërgoi nji shërbëtur ke bujqit, qi të marri prei bujqish prei pemësë veshtit.
3 Po ata e zunë, ende e rrafnë, ende e dërgunë prapa shprazëtë.
4 Mbasandai për-së-ri dërgoi nji tietër shërbëtur ke ata; po ende ate e rrafnë me gurë, ende i çanë kryetë, ende e dërgunë prapa të turpënumë.
5 Mbasandai për-së-ri dërgoi nji tietër, po e vranë; mbasandai dërgoi shumë të tierë, po disa i rrafnë, ende disa i vranë.
6 Tue pasunë pra ende nji bir të dashunin’ e vet, e dërgoi ende ate ke ata së mbrapmi, tue thanë, se: Kanë me pasunë turp t’em-bir.
7 Por ata bujqitë thanë me vetëvetëhenë, se: Kyi ashtë trashigimtari; eni, le ta vrasimë, ende trashigimi ka me qen’ yni.
8 Ende e murnë, ende e vranë, ende e nxurnë jashtë veshtit.
9 Qish ka me bamë pra i zoti veshtit? Ka me ardhunë, ende ka me prishunë bujqitë, ende veshtinë ka me ua dhanë të tierëve.
10 As këte shkronjë s’e keni këndumë: “Ate gurinë qi s’e pelqyn’ ata qi ndërtojnë, kyi u ba për krye sqepi; 11 prei Zotit u ba këjo, ende asht’ e mërekullushime ndë syt t’anë.”?
12 Ende ata kërkojinë me e zanë, po patnë frikë gjindëjenë, sepse e murrnë vesht, se ka këte parabullë për ata; ende e lan’ e iknë.
13 Mbasandai dërgojnë ke ai disa prei Fariseish e prei Herodianësh, për me e zanë me fjalë.
14 Ende ata erthnë, e i thanë: Mieshtër, e dimë se je i vërtetë, ende s’do të dish as për kend, sepse nukë shikon faqen’ e nierëzëvet, po mëson udhën’ e Perëndisë me të vërtet. Asht’ e udhësë me dhanë Kaisarit kens, a jo? Të apimë a të mos apimë?
15 Ende ai si ngjofti hipokrisin’ e atyne, u tha atyne: Ç’më ngitni? Bini mu nji dinar, qi ta shof.
16 Ende ata i prunë, ende ai u thot’ atyne: Kuit ashtë këjo shëmbëllesë, ende këjo përmbi-shkronjë? Ende ata i thanë: E Kaisarit.
17 Ende Iesui u përgjeq, e u tha atyne: Lani Kaisarit, ato qi janë të Kaisarit, ende Perëndisë, ato qi janë të Perëndisë. Ende ata u mërekullunë për ate.
18 Mbasandai vinë ke ai Saddukeitë, të cillëtë thonë se s’ashtë të ngjallunë; ende e pytnë, tue thanë:
19 Mieshtër, Moiseu na ka shkrumë, se ndë i vdektë kuit i vëllai, ende të lajë gru, ende të mos lajë dielm, i vëllai ati të marri grun’ e ati, ende të ngjalli farë për të vëllan’ e vet.
20 Ishinë pra shtatë vëllazën, ende i pari mur gru, ende kur vdiq, nukë la farë.
21 Ende i dyti e mur, ende vdiq, po as ai s’la farë; ende i treti po kështu.
22 Ende të shtatët’ e murnë, ende nukë lanë farë; së mbrapmi të gjithëve vdiq ende gruja.
23 Mbë të ngjallunit pra, kur të ngjallenë, cillit prei atyne ka me qenë gruja? Sepse të shtatët’ e patnë ate gru.
24 Po Iesui u përgjeq, e u tha atyne: Nukë gënjeheni për këte, sepse nukë dini shkronjatë, as fuqin’ e Perëndisë.
25 Sepse kur të ngjallenë prei së vdekunish, as martojnë, as martohenë; po janë posi engjujtë qi janë ndë qijet.
26 Ende për të vdekunit, se ngjallenë; a s’keni këndumë ndë libër të Moiseut, si i tha Perëndia ndë ferrët, tue thanë: “Unëjam Perëndia i Abrahamit, ende Perëndia i Isaakut, ende Perëndia i Iakobit?”
27 Perëndia nuk’ ashtë Perëndi të vdekunish, po Perëndi të gjallësh; ju pra gënjeheni shumë.
28 Atëherë nji prei Shkruisish, qi ndëgjoi ata se po haheshinë me fjalë, tue ditunë se iu përgjeq mirë, u afru, ende e pyti: Cilla porosi asht’ e para të gjithëve?
29 Ende Iesui u përgjeq se: E para gjithë porosivet ashtë “Ndëgjo, Israel: Zoti Perëndia ynë ashtë nji Zot;
30 ende të dushë Zotinë Perëndinë tand me gjithë zemërënë tande, ende me gjithë shpirtinë tand, ende me gjithë mendienë tande, ende me gjithë vërtytënë tande.” Këjo asht’ e para porosi.
31 Ende e dyta po kështu, ashtë këjo: “Të dushë fëqinë tand posi vetëhenë.” Tietër porosi ma e madhe prei këtyne nuk’ ashtë.
32 Ende Shkruisi i tha: Mirë, Mieshtër, me vërtet the, se nji ashtë Perëndia; ende s’ashtë tietër veç ati;
33 ende me dashun’ ate me gjithë zemërën’, ende me gjithë mendien’, ende me gjithë shpirtin’, ende me gjithë vërtytën’, ende me dashunë fëqinë posi vetëhenë, ashtë ma tepërë se gjithë kurbanetë gjithë-diegëmetë, ende se kurbanetë.
34 Ende Iesui kur pa ate se u përgjeq me mend, i tha: Nukë je lark prei mbëretënisë Perëndisë. Ende askushi s’kuconte ma me e pytunë.
35 Ende Iesui u përgjeq, e tha, tue mësumë ndë tempull: Qysh thonë Shkruisitë, se Krishti asht’ i bir’ Davidit?
36 Sepse ai Davidi tha prei anësë Shpirtit Shenjt: “I tha Zoti Zotit t’em - Rri prei së diathtësë s’eme, ngjer sa të ve anëmiqt’ e tu ndënë kambët e kambëvet tua”.
37 Ai Davidi pra i thotë: Zot; ende kah asht’ i bir’ i ati? Ende gjithë gjindëjes’ i kishte anda me ndëgjum’ ate,
38 Ende u thoshte atyne ndë mësim të vet: Veni ore prei Shkruisish qi dunë me ecunë me stolia, ende të përshëndetuna ndëpër tregjet,
39 ende vende të para ndëpër synagogat, ende krye-mësalla ndëpër darkat;
40 ata qi hanë shtëpiat’ e të vevet, ende këte e bajnë tue shtimë shkaik se falenë shumë, këta kanë me marrë ma tepërë mundim.
41 Ende Iesui ndejti kundruell sendukut limoshënës’, e vente ore si hithte gjindëja ka nji rame ndë senduk të limoshënësë; ende shumë të pasunë hethshinë shumë.
42 Ende erdhi nji gru e ve e vobektë, ende hodhi dy të imëta, do me thanë nji kodrat.
43 Ende Iesui thirri për-anë dishepujt’ e vet, e u tha: Me të vërtet po u thom juve, se ajo gru e ve e vobektë ka hedhunë ma tepërë se të gjith’ ata qi hodhnë ndë senduk të limoshënësë,
44 sepse të gjithë hothnë prei të teprumit atyneve; po ajo prei të mangunit asai hodhi gjithë sa pat, gjithë gjan’ e vet.