The Uproar in Thessalonica
1 Διοδεύσαντες δὲ τὴν Ἀμφίπολιν καὶ τὴν Ἀπολλωνίαν ἦλθον εἰς Θεσσαλονίκην ὅπου ἦν συναγωγὴ τῶν Ἰουδαίων. 2 κατὰ δὲ τὸ εἰωθὸς τῷ Παύλῳ εἰσῆλθεν πρὸς αὐτοὺς καὶ ἐπὶ σάββατα τρία διελέξατο αὐτοῖς ἀπὸ τῶν γραφῶν, 3 διανοίγων καὶ παρατιθέμενος ὅτι τὸν χριστὸν ἔδει παθεῖν καὶ ἀναστῆναι ἐκ νεκρῶν καὶ ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ χριστὸς [ὁ] Ἰησοῦς ὃν ἐγὼ καταγγέλλω ὑμῖν. 4 καί τινες ἐξ αὐτῶν ἐπείσθησαν καὶ προσεκληρώθησαν τῷ Παύλῳ καὶ τῷ Σιλᾷ, τῶν τε σεβομένων Ἑλλήνων πλῆθος πολύ, γυναικῶν τε τῶν πρώτων οὐκ ὀλίγαι. 5 Ζηλώσαντες δὲ οἱ Ἰουδαῖοι καὶ προσλαβόμενοι τῶν ἀγοραίων ἄνδρας τινὰς πονηροὺς καὶ ὀχλοποιήσαντες ἐθορύβουν τὴν πόλιν καὶ ἐπιστάντες τῇ οἰκίᾳ Ἰάσονος ἐζήτουν αὐτοὺς προαγαγεῖν εἰς τὸν δῆμον· 6 μὴ εὑρόντες δὲ αὐτοὺς ἔσυρον Ἰάσονα καί τινας ἀδελφοὺς ἐπὶ τοὺς πολιτάρχας βοῶντες ὅτι Οἱ τὴν οἰκουμένην ἀναστατώσαντες οὗτοι καὶ ἐνθάδε πάρεισιν, 7 οὓς ὑποδέδεκται Ἰάσων· καὶ οὗτοι πάντες ἀπέναντι τῶν δογμάτων Καίσαρος πράσσουσιν βασιλέα ἕτερον λέγοντες εἶναι Ἰησοῦν. 8 ἐτάραξαν δὲ τὸν ὄχλον καὶ τοὺς πολιτάρχας ἀκούοντας ταῦτα, 9 καὶ λαβόντες τὸ ἱκανὸν παρὰ τοῦ Ἰάσονος καὶ τῶν λοιπῶν ἀπέλυσαν αὐτούς.
The Apostles at Beroea
10 Οἱ δὲ ἀδελφοὶ εὐθέως διὰ νυκτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ τὸν Σιλᾶν εἰς Βέροιαν, οἵτινες παραγενόμενοι εἰς τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπῄεσαν. 11 οὗτοι δὲ ἦσαν εὐγενέστεροι τῶν ἐν Θεσσαλονίκῃ, οἵτινες ἐδέξαντο τὸν λόγον μετὰ πάσης προθυμίας καθ᾽ ἡμέραν ἀνακρίνοντες τὰς γραφὰς εἰ ἔχοι ταῦτα οὕτως. 12 πολλοὶ μὲν οὖν ἐξ αὐτῶν ἐπίστευσαν καὶ τῶν Ἑλληνίδων γυναικῶν τῶν εὐσχημόνων καὶ ἀνδρῶν οὐκ ὀλίγοι. 13 Ὡς δὲ ἔγνωσαν οἱ ἀπὸ τῆς Θεσσαλονίκης Ἰουδαῖοι ὅτι καὶ ἐν τῇ Βεροίᾳ κατηγγέλη ὑπὸ τοῦ Παύλου ὁ λόγος τοῦ θεοῦ, ἦλθον κἀκεῖ σαλεύοντες καὶ ταράσσοντες τοὺς ὄχλους. 14 εὐθέως δὲ τότε τὸν Παῦλον ἐξαπέστειλαν οἱ ἀδελφοὶ πορεύεσθαι ἕως ἐπὶ τὴν θάλασσαν, ὑπέμεινάν τε ὅ τε Σιλᾶς καὶ ὁ Τιμόθεος ἐκεῖ. 15 οἱ δὲ καθιστάνοντες τὸν Παῦλον ἤγαγον ἕως Ἀθηνῶν, καὶ λαβόντες ἐντολὴν πρὸς τὸν Σιλᾶν καὶ τὸν Τιμόθεον ἵνα ὡς τάχιστα ἔλθωσιν πρὸς αὐτὸν ἐξῄεσαν.
Paul at Athens
16 Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις ἐκδεχομένου αὐτοὺς τοῦ Παύλου παρωξύνετο τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ θεωροῦντος κατείδωλον οὖσαν τὴν πόλιν. 17 διελέγετο μὲν οὖν ἐν τῇ συναγωγῇ τοῖς Ἰουδαίοις καὶ τοῖς σεβομένοις καὶ ἐν τῇ ἀγορᾷ κατὰ πᾶσαν ἡμέραν πρὸς τοὺς παρατυγχάνοντας. 18 τινὲς δὲ καὶ τῶν Ἐπικουρείων καὶ Στοϊκῶν φιλοσόφων συνέβαλλον αὐτῷ, καί τινες ἔλεγον, Τί ἂν θέλοι ὁ σπερμολόγος οὗτος λέγειν; οἱ δέ, Ξένων δαιμονίων δοκεῖ καταγγελεὺς εἶναι, ὅτι τὸν Ἰησοῦν καὶ τὴν ἀνάστασιν εὐηγγελίζετο. 19 ἐπιλαβόμενοί τε αὐτοῦ ἐπὶ τὸν Ἄρειον Πάγον ἤγαγον λέγοντες, Δυνάμεθα γνῶναι τίς ἡ καινὴ αὕτη ἡ ὑπὸ σοῦ λαλουμένη διδαχή; 20 ξενίζοντα γάρ τινα εἰσφέρεις εἰς τὰς ἀκοὰς ἡμῶν· βουλόμεθα οὖν γνῶναι τίνα θέλει ταῦτα εἶναι. 21 Ἀθηναῖοι δὲ πάντες καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες ξένοι εἰς οὐδὲν ἕτερον ηὐκαίρουν ἢ λέγειν τι ἢ ἀκούειν τι καινότερον.
22 Σταθεὶς δὲ [ὁ] Παῦλος ἐν μέσῳ τοῦ Ἀρείου Πάγου ἔφη, Ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κατὰ πάντα ὡς δεισιδαιμονεστέρους ὑμᾶς θεωρῶ. 23 διερχόμενος γὰρ καὶ ἀναθεωρῶν τὰ σεβάσματα ὑμῶν εὗρον καὶ βωμὸν ἐν ᾧ ἐπεγέγραπτο, Ἀγνώστῳ θεῷ. ὃ οὖν ἀγνοοῦντες εὐσεβεῖτε, τοῦτο ἐγὼ καταγγέλλω ὑμῖν. 24 ὁ θεὸς ὁ ποιήσας τὸν κόσμον καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῷ, οὗτος οὐρανοῦ καὶ γῆς ὑπάρχων κύριος οὐκ ἐν χειροποιήτοις ναοῖς κατοικεῖ 25 οὐδὲ ὑπὸ χειρῶν ἀνθρωπίνων θεραπεύεται προσδεόμενός τινος, αὐτὸς διδοὺς πᾶσιν ζωὴν καὶ πνοὴν καὶ τὰ πάντα· 26 ἐποίησέν τε ἐξ ἑνὸς πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κατοικεῖν ἐπὶ παντὸς προσώπου τῆς γῆς, ὁρίσας προστεταγμένους καιροὺς καὶ τὰς ὁροθεσίας τῆς κατοικίας αὐτῶν 27 ζητεῖν τὸν θεόν, εἰ ἄρα γε ψηλαφήσειαν αὐτὸν καὶ εὕροιεν, καί γε οὐ μακρὰν ἀπὸ ἑνὸς ἑκάστου ἡμῶν ὑπάρχοντα.
28 Ἐν αὐτῷ γὰρ ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν, ὡς καί τινες τῶν καθ᾽ ὑμᾶς ποιητῶν εἰρήκασιν,
Τοῦ γὰρ καὶ γένος ἐσμέν.
29 γένος οὖν ὑπάρχοντες τοῦ θεοῦ οὐκ ὀφείλομεν νομίζειν χρυσῷ ἢ ἀργύρῳ ἢ λίθῳ, χαράγματι τέχνης καὶ ἐνθυμήσεως ἀνθρώπου, τὸ θεῖον εἶναι ὅμοιον. 30 τοὺς μὲν οὖν χρόνους τῆς ἀγνοίας ὑπεριδὼν ὁ θεός, τὰ νῦν παραγγέλλει τοῖς ἀνθρώποις πάντας πανταχοῦ μετανοεῖν, 31 καθότι ἔστησεν ἡμέραν ἐν ᾗ μέλλει κρίνειν τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ, ἐν ἀνδρὶ ᾧ ὥρισεν, πίστιν παρασχὼν πᾶσιν ἀναστήσας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν.
32 Ἀκούσαντες δὲ ἀνάστασιν νεκρῶν οἱ μὲν ἐχλεύαζον, οἱ δὲ εἶπαν, Ἀκουσόμεθά σου περὶ τούτου καὶ πάλιν. 33 οὕτως ὁ Παῦλος ἐξῆλθεν ἐκ μέσου αὐτῶν. 34 τινὲς δὲ ἄνδρες κολληθέντες αὐτῷ ἐπίστευσαν, ἐν οἷς καὶ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καὶ γυνὴ ὀνόματι Δάμαρις καὶ ἕτεροι σὺν αὐτοῖς.
KAPTINA XVII.
1 Edhe si shkuenë ndëpër Amfipolë e ndëpër Apolloni, erthnë ndë Thessalonikë, atie ku ishte synagoga e Iudevet.
2 Edhe Pauli, sikurse e kishte zakon, hyni tek ata, edhe tri të shëtuna fliste me ata mbi shkronjat,
3 tue përhapun’ e tue diftuem, se Krishti duhei me pësuem e me u ngjallunë prei së vdekunish, edhe se kyi Iesui ashtë Krishti, qi u predikoj juve unë,
4 Edhe disa prei atyneve besuenë, edhe u poqnë me Paulin’ edhe me Silenë; edhe shumë shumicë prei besëtarëvet Grekëvet, edhe prei gravet para jo pak veta .
5 Por ata Iudeitë qi nukë besuen’ u zmiruenë, edhe muernë me vetëhe disa nierës të këqi prei rrugash tregut, edhe mbëlothnë gjindëjenë, edhe përzijinë qytetinë; edhe u turrnë ndë shtëpit të Iasonit, e kërkojin’ ata me i prumë te populli.
6 Por mbassi s’i gjetnë, tërhoqnë Iasonin’ edhe disa vëllazën te të parët’ e qytetit, tue bërtitunë, se: Këta qi këthejnë përmbys botënë kan’ ardhun’ edhe këtu;
7 të cillëtë Iasoni i priti ndë shtëpi ; edhe këta të gjithë punojnë kundrë urdhënimevet Kaisarit, tue thanë, se ashtë nji tietër mbëret, Iesui.
8 Edhe përzinë gjindëjen’ edhe të parët’ e qytetit, kur ndëgjuenë këto fjalë.
9 Edhe si u banë dorë-zanës Iasoni edhe të tierëtë, i lishuenë.
10 Edhe vëllazënitë përnjiherë dërguenë jashtë Paulinë edhe Silënë natënë ndë Bere, të cillëtë kur erthnë aty, votnë ndë synagogët të Iudevet.
11 Edhe këta ishinë ma fisnikë se ata ndë Thessalonikë, sepse pritnë fjalënë me gjithë zemërë, tue shikuem përditë shkronjatë, ndë qofshinë kështu këto punë .
12 Shumë vetë prei atyneve pra besuenë, edhe prei gravet nderëshime të Grekëvet, edhe prei burravet jo pak vetë.
13 Por ata Iudeitë qi ishinë prei Thesaloniket kur muernë vesht se u predikue fjala e Perëndisë prei Paulit edhe ndë Bere, erthnë edhe atie tue tundunë gjindëjenë.
14 Edhe vëllazënit’ atëherë dërguenë jashtë përnjiherë Paulinë me votunë deri ndë det, por Sila edhe Timotheu mbetnë atie.
15 Edhe ata qi përcuellnë Paulinë, e prunë deri ndë Athinë; edhe si muernë porosi për Silën’ e për Timothenë, qi të vinë sa ma shpeit tek ai, iknë.
16 Edhe Pauli kur ishte tue pritun’ ata ndë Athinë, i nxehei shpirti ndë vetëhe, sepse shifte qytetinë plot me idhuj.
17 Fliste pra ndë Synagogët me Iudeit, edhe me besëtarët, edhe ndë treg ditë për ditë me ata qi haste.
18 Atëherë disa filosofë prei Epikurianëvet e prei Stoikëvet haheshinë me fjalë me atë; edhe disa thoshinë: Vallë qish do me thanë kyi nieri qi shpërdanë fjalë? Edhe disa të tierë thoshinë : Duketë se ashtë za-dhanës perëndinash të huej, sepse u predikonte atyne Iesunë, edhe të ngjallunitë.
19 Edhe ata e zunë, edhe e prunë tek Areopagu [ndë shkamp të Martit], tue thanë: Mundemi me marrë vesht, qish ashtë kyi mësim i ri qi flitetë prei teje?
20 Sepse na bije disa punë të hueja ndë veshët t’anë; duemë pra me marrë vesht, qish do me qenunë këto.
21 - Sepse gjith’ Athinasit’ edhe të huejtë qi rrijin’ atie, nukë shkojinë kohënë mbë tietër punë , por qish me than’ e me ndëgjuem ndonji fjalë të re.
22 Atëherë Pauli qindroi ndë miedis të Areopagut, e tha: O burra Athineas, mbë gjithë punët u shof juve se jeni tepërë perëndi-lutësa.
23 Sepse tue shkuem e tue vum’ ore vendet’ e lutiesë tuei, gjeta edhe nji altar, qi ishte shkruem përmbi ate: MBË TË PANGJOFUNINË PERËNDI. Ate pra qi ju nuk e ngjifni edhe i luteni, këte po u diftoj juve unë.
24 Perëndia qi bani botën’ edhe gjith’ ato qi janë nd’ate, kyi tue qenunë Zoti i qiellit edhe i dheut, nukë rri ndër tempuj qi janë bamë me duer,
25 as s’ka nevojë për ndonji gja me i shërbyem nierëzitë me duer, sepse ai u ep të gjithëve jetë, edhe frymë, edhe të gjitha.
26 Edhe bani gjithë kombet’ e nierëzëvet prei nji gjaku, qi të rrinë mbi gjithë faqen’ e dheut, edhe urdhënoi kohënatë qi i ka vumë ndë rregullë çë përpara, edhe synoret’ e së ndenjëmes’ atyneve;
27 qi të kërkojnë Zotinë, druese mundenë me e prekun’ edhe me e gjetunë; ndonëse ai s’ashtë lark gjithë-se-cilli prei nesh,
28 sepse nd’ate rrojmë, edhe livisimë, edhe jemi; sikurse disa prei poetënavet tuei kanë thanë: “Se jemi edhe fara e ati”.
29 Tue qenunë pra fara e Perëndisë, nukë duhetë të kujtojmë se Perëndia përgjahetë me ar e me argjand e me gur, latuem prei mieshtrisë e prei mendiesë nieriut.
30 Perëndia pra nukë vuni ore me sy kohënat’ e së paditëmesë, por tashti porosit gjithë nierëzitë mbë çdo vend të pendohenë,
31 sepse vuni nji ditë, ndë të cillënë ka për me gjukuem botënë me dreitëni me anë të nji nieriu qi e ka urdhënuem për këte punë , edhe për këte nieri dha besë mbë të gjithë, kur e ngjalli prei së vdekunish.
32 Edhe ata kur ndëgjuenë të ngjallunë së vdekunish, disa e përqeshinë, e disa të tierë thanë: Kemi me të ndëgjuem për-së-ri për këte punë .
33 Edhe kështu Pauli duel prei miedizit atyneve.
34 Edhe disa burra iu ngjitnë, edhe besuenë; ndër ata ishte Dionys Areopagiti, edhe nji grue qi quhei Damarisë, edhe të tierë bashkë me ata.