The Parable of the Marriage Feast
(Lk 14.15‑24)1 Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς πάλιν εἶπεν ἐν παραβολαῖς αὐτοῖς λέγων, 2 Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὅστις ἐποίησεν γάμους τῷ υἱῷ αὐτοῦ. 3 καὶ ἀπέστειλεν τοὺς δούλους αὐτοῦ καλέσαι τοὺς κεκλημένους εἰς τοὺς γάμους, καὶ οὐκ ἤθελον ἐλθεῖν. 4 πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους λέγων, Εἴπατε τοῖς κεκλημένοις, Ἰδοὺ τὸ ἄριστόν μου ἡτοίμακα, οἱ ταῦροί μου καὶ τὰ σιτιστὰ τεθυμένα καὶ πάντα ἕτοιμα· δεῦτε εἰς τοὺς γάμους. 5 οἱ δὲ ἀμελήσαντες ἀπῆλθον, ὃς μὲν εἰς τὸν ἴδιον ἀγρόν, ὃς δὲ ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν αὐτοῦ· 6 οἱ δὲ λοιποὶ κρατήσαντες τοὺς δούλους αὐτοῦ ὕβρισαν καὶ ἀπέκτειναν. 7 ὁ δὲ βασιλεὺς ὠργίσθη καὶ πέμψας τὰ στρατεύματα αὐτοῦ ἀπώλεσεν τοὺς φονεῖς ἐκείνους καὶ τὴν πόλιν αὐτῶν ἐνέπρησεν. 8 τότε λέγει τοῖς δούλοις αὐτοῦ, Ὁ μὲν γάμος ἕτοιμός ἐστιν, οἱ δὲ κεκλημένοι οὐκ ἦσαν ἄξιοι· 9 πορεύεσθε οὖν ἐπὶ τὰς διεξόδους τῶν ὁδῶν καὶ ὅσους ἐὰν εὕρητε καλέσατε εἰς τοὺς γάμους. 10 καὶ ἐξελθόντες οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι εἰς τὰς ὁδοὺς συνήγαγον πάντας οὓς εὗρον, πονηρούς τε καὶ ἀγαθούς· καὶ ἐπλήσθη ὁ γάμος ἀνακειμένων. 11 εἰσελθὼν δὲ ὁ βασιλεὺς θεάσασθαι τοὺς ἀνακειμένους εἶδεν ἐκεῖ ἄνθρωπον οὐκ ἐνδεδυμένον ἔνδυμα γάμου, 12 καὶ λέγει αὐτῷ, Ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου; ὁ δὲ ἐφιμώθη. 13 τότε ὁ βασιλεὺς εἶπεν τοῖς διακόνοις, Δήσαντες αὐτοῦ πόδας καὶ χεῖρας ἐκβάλετε αὐτὸν εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. 14 πολλοὶ γάρ εἰσιν κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί.
Paying Taxes to Caesar
(Mk 12.13‑17Lk 20.20‑26)15 Τότε πορευθέντες οἱ Φαρισαῖοι συμβούλιον ἔλαβον ὅπως αὐτὸν παγιδεύσωσιν ἐν λόγῳ. 16 καὶ ἀποστέλλουσιν αὐτῷ τοὺς μαθητὰς αὐτῶν μετὰ τῶν Ἡρῳδιανῶν λέγοντες, Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ διδάσκεις καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων. 17 εἰπὲ οὖν ἡμῖν τί σοι δοκεῖ· ἔξεστιν δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; 18 γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς τὴν πονηρίαν αὐτῶν εἶπεν, Τί με πειράζετε, ὑποκριταί; 19 ἐπιδείξατέ μοι τὸ νόμισμα τοῦ κήνσου. οἱ δὲ προσήνεγκαν αὐτῷ δηνάριον. 20 καὶ λέγει αὐτοῖς, Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; 21 λέγουσιν αὐτῷ, Καίσαρος. τότε λέγει αὐτοῖς, Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. 22 καὶ ἀκούσαντες ἐθαύμασαν, καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθαν.
The Question about the Resurrection
(Mk 12.18‑27Lk 20.27‑40)23 Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ προσῆλθον αὐτῷ Σαδδουκαῖοι, λέγοντες μὴ εἶναι ἀνάστασιν, καὶ ἐπηρώτησαν αὐτὸν 24 λέγοντες, Διδάσκαλε, Μωϋσῆς εἶπεν, Ἐάν τις ἀποθάνῃ μὴ ἔχων τέκνα, ἐπιγαμβρεύσει ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ ἀναστήσει σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. 25 ἦσαν δὲ παρ᾽ ἡμῖν ἑπτὰ ἀδελφοί· καὶ ὁ πρῶτος γήμας ἐτελεύτησεν, καὶ μὴ ἔχων σπέρμα ἀφῆκεν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ· 26 ὁμοίως καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ τρίτος ἕως τῶν ἑπτά. 27 ὕστερον δὲ πάντων ἀπέθανεν ἡ γυνή. 28 ἐν τῇ ἀναστάσει οὖν τίνος τῶν ἑπτὰ ἔσται γυνή; πάντες γὰρ ἔσχον αὐτήν· 29 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ· 30 ἐν γὰρ τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾽ ὡς ἄγγελοι ἐν τῷ οὐρανῷ εἰσιν. 31 περὶ δὲ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν οὐκ ἀνέγνωτε τὸ ῥηθὲν ὑμῖν ὑπὸ τοῦ θεοῦ λέγοντος, 32 Ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ ὁ θεὸς Ἰσαὰκ καὶ ὁ θεὸς Ἰακώβ; οὐκ ἔστιν [ὁ] θεὸς νεκρῶν ἀλλὰ ζώντων. 33 καὶ ἀκούσαντες οἱ ὄχλοι ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ.
The Great Commandment
(Mk 12.28‑34Lk 10.25‑28)34 Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες ὅτι ἐφίμωσεν τοὺς Σαδδουκαίους συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτό, 35 καὶ ἐπηρώτησεν εἷς ἐξ αὐτῶν [νομικὸς] πειράζων αὐτόν, 36 Διδάσκαλε, ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ νόμῳ; 37 ὁ δὲ ἔφη αὐτῷ, Ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου· 38 αὕτη ἐστὶν ἡ μεγάλη καὶ πρώτη ἐντολή. 39 δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ, Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. 40 ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος κρέμαται καὶ οἱ προφῆται.
The Question about David’s Son
(Mk 12.35‑37Lk 20.41‑44)41 Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς 42 λέγων, Τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστιν; λέγουσιν αὐτῷ, Τοῦ Δαυίδ. 43 λέγει αὐτοῖς, Πῶς οὖν Δαυὶδ ἐν πνεύματι καλεῖ αὐτὸν κύριον λέγων,
44 Εἶπεν κύριος τῷ κυρίῳ μου,
Κάθου ἐκ δεξιῶν μου,
ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποκάτω τῶν ποδῶν σου;
45 εἰ οὖν Δαυὶδ καλεῖ αὐτὸν κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν; 46 καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο ἀποκριθῆναι αὐτῷ λόγον οὐδὲ ἐτόλμησέν τις ἀπ᾽ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπερωτῆσαι αὐτὸν οὐκέτι.
1 E Jeԑu fiλoi perserii me fol me scemλtỳr atyne, tui than:
2 Reɣnia e cièλvet âsct barabàr me gni nièri krail, ci bâni darsm birit e vet.
3 E cioi yԑmeciàrt e vet me thirr t’ thìrrunit n’ darsm, e s’ doiscin me ardh.
4 Cioi prap tieer yԑmeciaar, tui than: Thoni t’ thìrrunevet: Cè dreka e eme âsct gadi, kiet e mii e sctâԑat e rùitune jan pree, e gith scka âsct gadi: eni n’ darsm.
5 E atà e bââne ktà m’ as giââ: e sckuene, kusc n’ cifλèk t’ vet, e kusc n’ rescperii t’ vet:
6 E tièrt zûûne yԑmeciàrt e tii, e plott me dhuun i mytne.
7 E kraili si nniu, u idhnue: e ciuem usctriit e vet, faroi atà giakssoor, e dog sceherët e tyne.
8 Athèr tha yԑmeciàrve vet: Darsma âsct bââ gadi, por atà ci keen thirrun, nuk keen t’ dêgn.
9 Sckoni praa n’ krye t’ rùgavet, e saa t’ keni me gièt, thirrni t’ gith n’ darsm.
10 E sckuem yԑmeciàrt e tii n’ per ruga, mlodhne saa giètne, t’ mir e t’ kccii: e darsma u musc me t’ thirrun.
11 E hîîni kraili per me paa t’ thìrrunit, e paa gni nièri atỳ paa petkt t’ darsmës.
12 E tha atii: Mik, si kee hîî ti ktù, paa pass petkun e darsmës? Por ai sbâni ԑââ.
13 Athèr kraili tha scerbetorvet vet: Lidhni duurt, e kâmt e tii, e cìttnie n’ terr t’ priàsctem: atỳ kaa me ken vai, e t’ kerssitun t’ dhâmvet.
14 Psè sciùm jan t’ thirrun, e pak t’ ԑghièdhun.
15 Athèr Fariseit u larguene, e bââne gni ksciiλ per me kap atè n’ fiàl.
16 E cioin tu ai discèpuit e vet me Erodiànet, tui than: Mièscter, na diim se ti jee i vertèt, e po mson rughen e Tenԑòt kâh e dreita, e sckee gaile per kenn: psè nuk kciỳr n’ ftyr t’ nièrԑvet:
17 Na kalzò praa si t’ duket tyy, a âsct iԑni me dhan haraccin Cèsarit, a jò?
18 E Jeԑu tui gnofft scierriin e tyne, tha: T’ ipokrit, psè po m’ tnoni?
19 Ma diftoni mue paren e haraccit. E atà vûûne perpara atii gni denaar.
20 E tha Jeԑu atyne: E kuina âsct kiò fugure, e e permisckrueme?
21 Thone atii: E Cèsarit. Athèr tha atyne: Epni praa Cèsarit, scka âsct e Cèsarit: e Ԑotit, scka âsct e Ԑotit.
22 E tui nnie u ciuditne, e lân atè e sckuene.
23 N’ at dit u affruene tu ai Saduceit, t’ zilt muhoin t’ gnàλunit prei s’ dèkunit: e pvetne atè,
24 Tui than: Mièscter, Moisei tha: N’ deket kusc paa pass dièl, vλau i tii let merr t’ sciòccien e tii, e let ja pertriim faren vλaut vet.
25 E iscin nner nee sctat vλaԑen: e i pari, muur gruen, e dicc: e tui mos pass fmii, lê t’ sciòccien e vet vλaut vet.
26 Asctù edhè i dyti, e i treti deri m’ t’ sctatin.
27 E nnevone mas t’ githvet e mràmia gruja dicc.
28 Praa n’ t’ gnàλunit e t’ zilit nner t’ sctat kaa me ken grue? psè t’ gith e patne passun atè.
29 E Jeԑu tui pergièg, tha atyne: Ju jeni n’ gabìm, tui mos marr‐vesc as t’ Sckruemit‐Scêit, as virtyten e Tenԑòt.
30 Psè n’ t’ gnàλunit as burrat marrin graa, as graat burra: por kan me ken sikursè êgnit e Tenԑòt n’ cièλ.
31 E kâh t’ gnàλunit e t’ dèkunëvet a s’ keni ju lezue scka kaa diftue Ԑotỳn tui tham juve:
32 Une jam Ԑoti i Abramit, e Ԑoti i Isakut, e Ԑoti i Jakobit? Nuk âsct Ԑoti i t’ dèkunëvet, por t’ giàλvet.
33 E tui nnie haλku, u ciuditscin prei dies tii.
34 E Fariseit tui nnie se si ai ja u kiscte myλ gojen Saduceive, u mlodhne basck:
35 E pveti atè gneni prei assìsc i diiscm i ligs, tui tnue atè:
36 Mièscter, i zili âsct mââ i madhi urdhnìm n’ Lig?
37 Tha Jeԑu atii: Kee me dasct Ԑotniin Ԑotin tândin me gith ԑemer tân, e me gith scpirtin tân, e me mennen tânden.
38 Cikỳ âsct mââ i madhi, e i pari urdhnìm.
39 E i dyti âsct m’ ghiââsse ktii: Kee me dasct sciòccin tân, sikursè vetvethen.
40 N’ ktò dyy urdhnime jett gith‐ugnii lìgia, e profetet.
41 E tui ken mledhun basck Fariseit, Jeԑu pveti atà,
42 Tui than: Si ju duket juve per Krisctin? i kuina âsct ai biir? Thon atii: I Davidit.
43 Tha atyne: Si praa Davidi n’ scpirt therrèt atè Ԑot, tui than:
44 Ԑoti tha t’ Ԑotit tem: Rri n’ ân e diàtht teme, deri saa t’ vêê anmìct e tuu sckâmin e kâmvet t’ tua?
45 Kuur praa Davidi therrèt atè Ԑot, si munn jett i biri i tii?
46 E as‐kusc muite me i responduem gni fiàl: as‐kusc prei assoje dit s’ guzoi mââ me pvet atè.