The Tradition of the Elders
(Mk 7.1‑23)1 Τότε προσέρχονται τῷ Ἰησοῦ ἀπὸ Ἱεροσολύμων Φαρισαῖοι καὶ γραμματεῖς λέγοντες, 2 Διὰ τί οἱ μαθηταί σου παραβαίνουσιν τὴν παράδοσιν τῶν πρεσβυτέρων; οὐ γὰρ νίπτονται τὰς χεῖρας [αὐτῶν] ὅταν ἄρτον ἐσθίωσιν. 3 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς, Διὰ τί καὶ ὑμεῖς παραβαίνετε τὴν ἐντολὴν τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν; 4 ὁ γὰρ θεὸς εἶπεν, Τίμα τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα, καί, Ὁ κακολογῶν πατέρα ἢ μητέρα θανάτῳ τελευτάτω. 5 ὑμεῖς δὲ λέγετε, Ὃς ἂν εἴπῃ τῷ πατρὶ ἢ τῇ μητρί, Δῶρον ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ ὠφεληθῇς, 6 οὐ μὴ τιμήσει τὸν πατέρα αὐτοῦ· καὶ ἠκυρώσατε τὸν λόγον τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν. 7 ὑποκριταί, καλῶς ἐπροφήτευσεν περὶ ὑμῶν Ἠσαΐας λέγων,
8 Ὁ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσίν με τιμᾷ,
ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾽ ἐμοῦ·
9 μάτην δὲ σέβονταί με
διδάσκοντες διδασκαλίας ἐντάλματα ἀνθρώπων.
10 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον εἶπεν αὐτοῖς, Ἀκούετε καὶ συνίετε· 11 οὐ τὸ εἰσερχόμενον εἰς τὸ στόμα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ ἐκπορευόμενον ἐκ τοῦ στόματος τοῦτο κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον. 12 Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ λέγουσιν αὐτῷ, Οἶδας ὅτι οἱ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες τὸν λόγον ἐσκανδαλίσθησαν; 13 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Πᾶσα φυτεία ἣν οὐκ ἐφύτευσεν ὁ πατήρ μου ὁ οὐράνιος ἐκριζωθήσεται. 14 ἄφετε αὐτούς· τυφλοί εἰσιν ὁδηγοὶ [τυφλῶν]· τυφλὸς δὲ τυφλὸν ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πεσοῦνται. 15 Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ, Φράσον ἡμῖν τὴν παραβολὴν [ταύτην]. 16 ὁ δὲ εἶπεν, Ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοί ἐστε; 17 οὐ νοεῖτε ὅτι πᾶν τὸ εἰσπορευόμενον εἰς τὸ στόμα εἰς τὴν κοιλίαν χωρεῖ καὶ εἰς ἀφεδρῶνα ἐκβάλλεται; 18 τὰ δὲ ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχεται, κἀκεῖνα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον. 19 ἐκ γὰρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι. 20 ταῦτά ἐστιν τὰ κοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον, τὸ δὲ ἀνίπτοις χερσὶν φαγεῖν οὐ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον.
The Canaanite Women’s Faith
(Mk 7.24‑30)21 Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. 22 καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἔκραζεν λέγουσα, Ἐλέησόν με, κύριε υἱὸς Δαυίδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται. 23 ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτουν αὐτὸν λέγοντες, Ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν. 24 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. 25 ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνει αὐτῷ λέγουσα, Κύριε, βοήθει μοι. 26 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Οὐκ ἔστιν καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. 27 ἡ δὲ εἶπεν, Ναὶ κύριε, καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν. 28 τότε ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ, Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις· γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.
The Healing of Many People
29 Καὶ μεταβὰς ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἦλθεν παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἀναβὰς εἰς τὸ ὄρος ἐκάθητο ἐκεῖ. 30 καὶ προσῆλθον αὐτῷ ὄχλοι πολλοὶ ἔχοντες μεθ᾽ ἑαυτῶν χωλούς, τυφλούς, κυλλούς, κωφούς, καὶ ἑτέρους πολλοὺς καὶ ἔρριψαν αὐτοὺς παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς· 31 ὥστε τὸν ὄχλον θαυμάσαι βλέποντας κωφοὺς λαλοῦντας, κυλλοὺς ὑγιεῖς καὶ χωλοὺς περιπατοῦντας καὶ τυφλοὺς βλέποντας· καὶ ἐδόξασαν τὸν θεὸν Ἰσραήλ.
The Feeding of the Four Thousand
(Mk 8.1‑10)32 Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν, Σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον, ὅτι ἤδη ἡμέραι τρεῖς προσμένουσίν μοι καὶ οὐκ ἔχουσιν τί φάγωσιν· καὶ ἀπολῦσαι αὐτοὺς νήστεις οὐ θέλω, μήποτε ἐκλυθῶσιν ἐν τῇ ὁδῷ. 33 καὶ λέγουσιν αὐτῷ οἱ μαθηταί, Πόθεν ἡμῖν ἐν ἐρημίᾳ ἄρτοι τοσοῦτοι ὥστε χορτάσαι ὄχλον τοσοῦτον; 34 καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς, Πόσους ἄρτους ἔχετε; οἱ δὲ εἶπαν, Ἑπτὰ καὶ ὀλίγα ἰχθύδια. 35 καὶ παραγγείλας τῷ ὄχλῳ ἀναπεσεῖν ἐπὶ τὴν γῆν 36 ἔλαβεν τοὺς ἑπτὰ ἄρτους καὶ τοὺς ἰχθύας καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασεν καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς, οἱ δὲ μαθηταὶ τοῖς ὄχλοις. 37 καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν. καὶ τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων ἦραν ἑπτὰ σπυρίδας πλήρεις. 38 οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν τετρακισχίλιοι ἄνδρες χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων. 39 Καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους ἐνέβη εἰς τὸ πλοῖον καὶ ἦλθεν εἰς τὰ ὅρια Μαγαδάν.
1 Athèr u affruene atii prei Jeruԑalemit Sckribet, e Fariseit, tui than:
2 Psè discèpuit e tuu ciartin adetet e t’ moccvet? psè nuk laain duurt e veta kuur hâân buk.
3 E ai tui pergièg tha atyne: Psè edhè ju ciàrtini urdhnimin i Tenԑòt per sebèt t’ adètëvet tuja? Psè Ԑotỳn tha:
4 Nneerò baben e nânen, e: Kusc t’ keet maλkue baben, ja nânen, let vritet.
5 E ju po thoni: Gith‐kusc t’ keet than babs, ja nânës: Cfar do dhuntii ci âsct bââ prei mejet, kaa me vièft tyy:
6 E nuk kaa me nneerue baben e vet, ja nânen e vet: e keni ciàrt urdhnimin i Tenԑòt per sebèt t’ adetit tui.
7 T’ ipokrit, mir profetizoi per ju Isaìa, tui than:
8 Ky popuλ po m’ nneeròn me goi: por ԑemra e atyne âsct largh prei meje.
9 E paa arsye po nneeroin mue, tui msue dotrinat, e urdhnimet nièrԑvet.
10 E thirri nnei veti haλkun, e tha atyne: Nniini, e merrni‐vesc.
11 Jò scka hîîn n’ goi, nnyen nièrin: por scka dell prei gojet, cikiò âsct ci nnyen nièrin.
12 Athèr u avitne discèpuit e tii, e thane atii: A di ti se Fariseit, tui nnie ket fiàl, jan sckannaλizuem?
13 E ai tui pergièg tha: Gith pem, ci nuk vûûni Baba jem i cièλs, kaa meu sckuλ.
14 Mos kciỳrni atà: jan t’ verbet, e priist t’ vèrbëvet. Por gni i verbet n’ perzièλt gni tièter t’ verbet, t’ dyy bien n’ grop.
15 E Pièter tui pergièg, tha atii: Scpiegona nee ket scemλtỳr.
16 E ai tha: E edhè ju alaa jeni paa menn?
17 Nuk merrni‐vesc se gith scka, ci hîîn n’ goi, sckon n’ bark, e prei ndyi dell priàscta?
18 E scka dell prei gojet, vièn prei ԑemret, e kiò nnyen nièrin:
19 Psè prei ԑèmret dallin mennimet e kccia, giaksiit, kurveniit, dhunniit, hainiit, descmiit e rrêêscme, t’ trumet.
20 Ktò jan, ci nnyin nièrin. Por me hângher paa laa duurt, nuk nnyen nièrin.
21 E duul Jeԑu prei assì venni e sckoi n’ ân t’ Tirit, e Sidonit.
22 E cè gni grue Cananea dallun prei assì hudùtsc bertitti, tui than atii: Kii miscrier per mue, o Ԑot, biir i Davidit: e bia e eme âsct munnue këcc prei diàλit.
23 E ai s’ dha far gievapi. E tui affrue discèpuit e tii lutscin atè tui than: Lsciöe atè: psè po bertèt mas nesc.
24 E ai tui pergièg tha: Nuk jam ciue vec se per berret, ci jan bièrrun prei scpies Iԑraèlit.
25 E ajò u affrue, e adhroi atè, tui than: O Ԑot, nnimò mue.
26 E ai tui pergièg tha: S’ âsct mir me marr buken e biivet, e me ja citt ciènëvet.
27 E ajò tha: Asctù, Ԑot: psè edhè klysct hâân dronzat, ci bien prei sofret ԑotniivet vet.
28 Athèr tui pergièg Jeԑu, tha assai: O grue, feja jote âsct e madhe: u bâft tyy sikursè do. E u scnosc e bia assai prei assì sahati.
29 E si pat sckue Jeԑu prei knei, erdh kâh âna e deetit e Galilees: e tui hyp n’ mal, u ull atỳ.
30 E u affruene atii sciùm haλk, tui pass me veti t’ paa‐goi, t’ verbet, t’ sckièpet, t’ sakatet, e sciùm t’ tieer: e cittne atà nner kâmt t’ tii, e scnosci atà:
31 Kacc ci haλku ciudìthei, tui paa t’ paa‐goi tui fol, t’ sckièpet tui ezz, t’ verbet tui paam: e levdoiscin Ԑotin e Iԑraèlit.
32 E Jeԑu, thirri nnei veti discèpuit e vet, e tha: Kam t’ dhimtun per ket haλk, psè jan trii ditta ci cinnroin me mue, e nuk kan scka me hângher: e s’ due me i lân atà me sckue gninuescem, aboλà mos t’ jessin n’ rugh.
33 E thane atii discèpuit: E kâh do t’ nzièrrin na n’ sckretii kacc sciùm buk, per me nghîî gith ket haλk?
34 E tha Jeԑu atyne: Saa buk keni? E atà i pergièɣne: Sctat, e dissaa pesckt t’ voghle.
35 E urdhnoi haλkut, ci t’ ùllei n’ tok.
36 E tui marr sctat bukt, e pesckit, e tui fall nneerës, i theu, e i dha discèpuivet vet, e discèpuit i dhane pòpuλit.
37 E t’ gith hângrene, e u nghîîne: e scka teproi prei zopasc, mlodhne sctat scport plott.
38 E atà, ci patne hângher, iscin kater mii burra, pos t’ voghlit e graat.
39 E si lscioi haλkun, hîîni n’ bark: e sckoi n’ kufî t’ Magedanit.