The Parable of the Marriage Feast
(Lk 14.15‑24)1 Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς πάλιν εἶπεν ἐν παραβολαῖς αὐτοῖς λέγων, 2 Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὅστις ἐποίησεν γάμους τῷ υἱῷ αὐτοῦ. 3 καὶ ἀπέστειλεν τοὺς δούλους αὐτοῦ καλέσαι τοὺς κεκλημένους εἰς τοὺς γάμους, καὶ οὐκ ἤθελον ἐλθεῖν. 4 πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους λέγων, Εἴπατε τοῖς κεκλημένοις, Ἰδοὺ τὸ ἄριστόν μου ἡτοίμακα, οἱ ταῦροί μου καὶ τὰ σιτιστὰ τεθυμένα καὶ πάντα ἕτοιμα· δεῦτε εἰς τοὺς γάμους. 5 οἱ δὲ ἀμελήσαντες ἀπῆλθον, ὃς μὲν εἰς τὸν ἴδιον ἀγρόν, ὃς δὲ ἐπὶ τὴν ἐμπορίαν αὐτοῦ· 6 οἱ δὲ λοιποὶ κρατήσαντες τοὺς δούλους αὐτοῦ ὕβρισαν καὶ ἀπέκτειναν. 7 ὁ δὲ βασιλεὺς ὠργίσθη καὶ πέμψας τὰ στρατεύματα αὐτοῦ ἀπώλεσεν τοὺς φονεῖς ἐκείνους καὶ τὴν πόλιν αὐτῶν ἐνέπρησεν. 8 τότε λέγει τοῖς δούλοις αὐτοῦ, Ὁ μὲν γάμος ἕτοιμός ἐστιν, οἱ δὲ κεκλημένοι οὐκ ἦσαν ἄξιοι· 9 πορεύεσθε οὖν ἐπὶ τὰς διεξόδους τῶν ὁδῶν καὶ ὅσους ἐὰν εὕρητε καλέσατε εἰς τοὺς γάμους. 10 καὶ ἐξελθόντες οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι εἰς τὰς ὁδοὺς συνήγαγον πάντας οὓς εὗρον, πονηρούς τε καὶ ἀγαθούς· καὶ ἐπλήσθη ὁ γάμος ἀνακειμένων. 11 εἰσελθὼν δὲ ὁ βασιλεὺς θεάσασθαι τοὺς ἀνακειμένους εἶδεν ἐκεῖ ἄνθρωπον οὐκ ἐνδεδυμένον ἔνδυμα γάμου, 12 καὶ λέγει αὐτῷ, Ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου; ὁ δὲ ἐφιμώθη. 13 τότε ὁ βασιλεὺς εἶπεν τοῖς διακόνοις, Δήσαντες αὐτοῦ πόδας καὶ χεῖρας ἐκβάλετε αὐτὸν εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. 14 πολλοὶ γάρ εἰσιν κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί.
Paying Taxes to Caesar
(Mk 12.13‑17Lk 20.20‑26)15 Τότε πορευθέντες οἱ Φαρισαῖοι συμβούλιον ἔλαβον ὅπως αὐτὸν παγιδεύσωσιν ἐν λόγῳ. 16 καὶ ἀποστέλλουσιν αὐτῷ τοὺς μαθητὰς αὐτῶν μετὰ τῶν Ἡρῳδιανῶν λέγοντες, Διδάσκαλε, οἴδαμεν ὅτι ἀληθὴς εἶ καὶ τὴν ὁδὸν τοῦ θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ διδάσκεις καὶ οὐ μέλει σοι περὶ οὐδενός· οὐ γὰρ βλέπεις εἰς πρόσωπον ἀνθρώπων. 17 εἰπὲ οὖν ἡμῖν τί σοι δοκεῖ· ἔξεστιν δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὔ; 18 γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς τὴν πονηρίαν αὐτῶν εἶπεν, Τί με πειράζετε, ὑποκριταί; 19 ἐπιδείξατέ μοι τὸ νόμισμα τοῦ κήνσου. οἱ δὲ προσήνεγκαν αὐτῷ δηνάριον. 20 καὶ λέγει αὐτοῖς, Τίνος ἡ εἰκὼν αὕτη καὶ ἡ ἐπιγραφή; 21 λέγουσιν αὐτῷ, Καίσαρος. τότε λέγει αὐτοῖς, Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. 22 καὶ ἀκούσαντες ἐθαύμασαν, καὶ ἀφέντες αὐτὸν ἀπῆλθαν.
The Question about the Resurrection
(Mk 12.18‑27Lk 20.27‑40)23 Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ προσῆλθον αὐτῷ Σαδδουκαῖοι, λέγοντες μὴ εἶναι ἀνάστασιν, καὶ ἐπηρώτησαν αὐτὸν 24 λέγοντες, Διδάσκαλε, Μωϋσῆς εἶπεν, Ἐάν τις ἀποθάνῃ μὴ ἔχων τέκνα, ἐπιγαμβρεύσει ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ ἀναστήσει σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. 25 ἦσαν δὲ παρ᾽ ἡμῖν ἑπτὰ ἀδελφοί· καὶ ὁ πρῶτος γήμας ἐτελεύτησεν, καὶ μὴ ἔχων σπέρμα ἀφῆκεν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ· 26 ὁμοίως καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ τρίτος ἕως τῶν ἑπτά. 27 ὕστερον δὲ πάντων ἀπέθανεν ἡ γυνή. 28 ἐν τῇ ἀναστάσει οὖν τίνος τῶν ἑπτὰ ἔσται γυνή; πάντες γὰρ ἔσχον αὐτήν· 29 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς, Πλανᾶσθε μὴ εἰδότες τὰς γραφὰς μηδὲ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ· 30 ἐν γὰρ τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾽ ὡς ἄγγελοι ἐν τῷ οὐρανῷ εἰσιν. 31 περὶ δὲ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν οὐκ ἀνέγνωτε τὸ ῥηθὲν ὑμῖν ὑπὸ τοῦ θεοῦ λέγοντος, 32 Ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς Ἀβραὰμ καὶ ὁ θεὸς Ἰσαὰκ καὶ ὁ θεὸς Ἰακώβ; οὐκ ἔστιν [ὁ] θεὸς νεκρῶν ἀλλὰ ζώντων. 33 καὶ ἀκούσαντες οἱ ὄχλοι ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ.
The Great Commandment
(Mk 12.28‑34Lk 10.25‑28)34 Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες ὅτι ἐφίμωσεν τοὺς Σαδδουκαίους συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτό, 35 καὶ ἐπηρώτησεν εἷς ἐξ αὐτῶν [νομικὸς] πειράζων αὐτόν, 36 Διδάσκαλε, ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ νόμῳ; 37 ὁ δὲ ἔφη αὐτῷ, Ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου· 38 αὕτη ἐστὶν ἡ μεγάλη καὶ πρώτη ἐντολή. 39 δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ, Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. 40 ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος κρέμαται καὶ οἱ προφῆται.
The Question about David’s Son
(Mk 12.35‑37Lk 20.41‑44)41 Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς 42 λέγων, Τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστιν; λέγουσιν αὐτῷ, Τοῦ Δαυίδ. 43 λέγει αὐτοῖς, Πῶς οὖν Δαυὶδ ἐν πνεύματι καλεῖ αὐτὸν κύριον λέγων,
44 Εἶπεν κύριος τῷ κυρίῳ μου,
Κάθου ἐκ δεξιῶν μου,
ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποκάτω τῶν ποδῶν σου;
45 εἰ οὖν Δαυὶδ καλεῖ αὐτὸν κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστιν; 46 καὶ οὐδεὶς ἐδύνατο ἀποκριθῆναι αὐτῷ λόγον οὐδὲ ἐτόλμησέν τις ἀπ᾽ ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπερωτῆσαι αὐτὸν οὐκέτι.
Krie XXII.
1 E t𝑒 p𝑒rgjégjurit Dz̆esúi, i foli pameta nd𝑒 parábuγa, tue θ𝑒n𝑒:
2 U‐glâ mbret𝑒ría e kjíeγiavet njeríut𝑒 mbreti, ts̆𝑒 buri dasm𝑒 t𝑒 bírit𝑒 tîγj𝑒.
3 E d𝑒rgói kopíj𝑒t’ e tîγj𝑒 t𝑒 θrísi𝑒n atá ts̆𝑒 klen𝑒 γ𝑒rízur𝑒 te dásm𝑒t𝑒, e ng𝑒 déij𝑒n t𝑒 vîj𝑒n.
4 Pameta d𝑒rgói tjer𝑒 kopij𝑒, tue θ𝑒n𝑒: T’ i θoni t𝑒 γ𝑒rízurvet: Ši se tríez𝑒n time e d𝑒rtova, têr𝑒t𝑒 tim𝑒 e animéj𝑒t𝑒 ts̆𝑒 kam𝑒 máj𝑒tur𝑒 jan𝑒 θêrtur𝑒, e gjiθkjis̆𝑒 gati gati: éjani te dásm𝑒t𝑒.
5 E atá t𝑒 pakuidesm𝑒 u‐nis𝑒n: e van𝑒, kus̆ te δeu i tîγj𝑒, e kus̆ p𝑒r ndrek𝑒 t𝑒 tîγj𝑒:
6 E t𝑒 tjér𝑒t𝑒 rr𝑒mbíerit kopíj𝑒t’ e tîγj𝑒, i s̆áitin, eδé i koγokjis𝑒n.
7 E mbreti kur e gjegji, u‐t𝑒rbúa: e t𝑒 d𝑒rgúarit ús̆t𝑒rat’ e tîγj𝑒, vrau atá ts̆𝑒 i vrân kopíj𝑒t𝑒, e χor𝑒n e tire e p𝑒rs𝑒γói.
8 Aχiérna θot𝑒 kopíj𝑒vet tîγj𝑒: Dasm𝑒t𝑒 jan𝑒 gatúar𝑒, po atá ts̆𝑒 klen𝑒 γ𝑒rízur𝑒, ng𝑒 is̆𝑒n t𝑒 mir𝑒.
9 Prandái jéts𝑒ni te krérat’ e rrúg𝑒vet, e sâ t𝑒 gjeni, θrín𝑒ji te dásm𝑒t𝑒.
10 E t𝑒 dal𝑒t kopíj𝑒t’ e tîγj𝑒 n𝑒 mess𝑒 t𝑒 rrúg𝑒vet, mbjoδ𝑒n gjiθ𝑒 sâ gjet𝑒n, t𝑒 likj𝑒 e t𝑒 mir𝑒: e dasma u‐mblua me atá ts̆𝑒 rrîj𝑒n újur𝑒 sât𝑒 χáij𝑒n.
11 E si χiri mbreti t𝑒 v𝑒rêγj𝑒 atá ts̆𝑒 rrîj𝑒n te tríeza, pâ atjé nj𝑒 njerî pavés̆ur𝑒 me petka dásm𝑒s̆𝑒.
12 E θot atîγj𝑒: Šok𝑒, si χire k𝑒tú pa pássur𝑒 t𝑒 vés̆ur𝑒n dásmie? E aí mb𝑒γîti goj𝑒n.
13 Aχiérna θa mbreti s̆𝑒rb𝑒tór𝑒vet: Si t’ i líδ𝑒ni ké mb𝑒t’ e dúart𝑒, ngrénie e s̆tiénie te m𝑒térr𝑒tit ts̆’ ê p𝑒rjas̆ta: atjé kat𝑒 jêt𝑒 t𝑒 klâr𝑒, e t𝑒 gríj𝑒tur𝑒 δé mb𝑒s̆𝑒.
14 Se s̆um𝑒 jan𝑒 t𝑒 θrítur𝑒, e pak𝑒 t𝑒 sgléδur𝑒.
15 Aχiérra t𝑒 váturit Farisénj𝑒t𝑒 mbáitin kundzij𝑒, si kis̆ e mírri𝑒n m𝑒 gluχ𝑒.
16 E d𝑒rgúan dis̆ípuj𝑒t’ e tire me Eroδián𝑒t𝑒, tue θ𝑒n𝑒: Mjés̆tr𝑒, dîm𝑒 se jê i ftét𝑒, e δromin e Per𝑒ndîs𝑒 nd𝑒 t𝑒 ftet𝑒 ti e mpson𝑒, e ng𝑒 kê kuides𝑒 p𝑒r mosnjerî: se ng𝑒 v𝑒rrên𝑒 nd𝑒 fakje njérzis̆𝑒:
17 Θúana prandái si e γojas𝑒 ti, nget t’ i jípet𝑒 ts̆ensi Ts̆ésarit𝑒, ô jo?
18 E Dz̆esúi ts̆𝑒 njoχu t𝑒 lig𝑒n e tir𝑒, θa: P𝑒rts̆é m𝑒 ksevál𝑒ni, ipókritra?
19 D𝑒ftóm𝑒ni χarom𝑒n e ts̆énsit𝑒. E atá i ftúan nj𝑒 dinâr.
20 E θot atire Dz̆esúi: Kúiγj𝑒 is̆t𝑒 kjô fidz̆𝑒, eδé e s̆krúamja ts̆𝑒 ê sipr𝑒?
21 Θon atîγj𝑒: E Ts̆ésarit𝑒. Aχiérna i θot atire: Andái jíp𝑒nia Ts̆ésarit𝑒, até ts̆’ is̆t𝑒 Ts̆ésarit𝑒: eδé Per𝑒ndîs𝑒, até ts̆’ is̆t𝑒 Per𝑒ndîs𝑒.
22 E si e gjegj𝑒n u‐θavmas𝑒n, e t𝑒 l𝑒net até u‐ndrekj𝑒n.
23 At𝑒 dit𝑒 u‐kjas𝑒n Saduts̆énj𝑒t𝑒, ts̆𝑒 θon𝑒 se n𝑒ng’ is̆t𝑒 t𝑒 ngjaχtur: e i píeitin,
24 Tue θ𝑒n𝑒: Mjes̆tr𝑒, Moiséu θa: N𝑒 ndonjerî vdess𝑒 pa pássur𝑒 bij𝑒, t𝑒 s̆okjen 𝑒 tîγj𝑒 kat’ e márr𝑒nj𝑒 p𝑒r grua i vγai i tîγj𝑒, e ka bunj𝑒 t𝑒 léχet𝑒 seri t𝑒 vγáit𝑒 tîγj𝑒.
25 Is̆𝑒n prâ ka‐k𝑒 na s̆tat𝑒 vγez𝑒r: e i pari, t𝑒 vun𝑒t kuror𝑒, vdikj𝑒: e se ng𝑒 kis̆ ser𝑒, la t𝑒 s̆okjen t𝑒 vγáut’ e tîγj𝑒.
26 K𝑒s̆tú i dîti, eδé i treti njera tek’ i s̆tát𝑒ti.
27 E pas gjiθve vdikj𝑒 eδé grúaja.
28 Te anastía prân e ts̆ílit𝑒 ka t𝑒 s̆tát𝑒t𝑒 ka jêt𝑒 s̆okje? posa e pat𝑒n gjiθ𝑒.
29 E si u‐p𝑒rgjekj𝑒 Dz̆esúi, θa atire: G𝑒njéniχj𝑒, se ng𝑒 dini t𝑒 Škrúamet𝑒, e miδé fukjîn e Per𝑒ndîs𝑒.
30 Se te anastía ng𝑒 martoj𝑒n, e ng𝑒 martónen𝑒: jan𝑒 po si é ngj𝑒j𝑒t’ e Per𝑒ndîs𝑒 te kjíeγia.
31 E mbi t𝑒 ngjáχturit e t𝑒 vdékurvet ng𝑒 kini sgléδur’ até ts̆𝑒 kle θ𝑒n𝑒 juve ka Per𝑒ndía ts̆𝑒 θot𝑒:
32 Ú jam𝑒 Per𝑒ndía i Abrámit𝑒, e Per𝑒ndía i Dz̆akóbit𝑒, e Per𝑒ndía i Isákut𝑒? Ng’ ê Per𝑒ndía i t𝑒 vdékuris̆𝑒, se po t𝑒 gjáγ𝑒s̆𝑒.
33 E gjíndet𝑒 si e gjégjes̆in, θavmáses̆in mbi t𝑒 mpsúamit e tîγj𝑒.
34 E Farisénj𝑒t𝑒 kur e gjegj𝑒n se mb𝑒γîti goj𝑒n Saduts̆énj𝑒vet, u‐p𝑒rzíeitin bas̆k𝑒:
35 E njeri tek’ atá burr𝑒 lígjie, ts̆𝑒 dêγj𝑒 t’ e planesj𝑒, píeiti, tue θ𝑒n𝑒:
36 Mjes̆tr𝑒, ts̆ili is̆t𝑒 urδurimi i maθ𝑒 te ligja?
37 Θa atire Dz̆esúi: T𝑒 dúas̆ mir𝑒 T𝑒nzon𝑒 Per𝑒ndîn t𝑒nt𝑒 me gjiθ𝑒 z𝑒mr𝑒n t𝑒nde, e me gjiθ𝑒 s̆pirtin t𝑒nt𝑒, e me gjiθ𝑒 trût𝑒 tat𝑒.
38 Kî is̆t i pari, e i maδi urδurim𝑒.
39 E i dîti ê si kî: Kat𝑒 dúas̆ mir𝑒 gjitonin t𝑒nt𝑒 si vet𝑒χên t𝑒nde.
40 Te kta dî urδurime víret𝑒 gjiθ𝑒 ligja, eδé profétrat𝑒.
41 E kur u‐mbjoδ𝑒n Farisénj𝑒t𝑒, Dz̆esúi i píej𝑒ti, tue θ𝑒n𝑒:
42 Ts̆𝑒 ju dúket𝑒 juve p𝑒r Kris̆tin? kúiγj’ is̆t𝑒 bîr? Θon atîγj𝑒: I Dáviδit𝑒.
43 Θot atire: As̆tú Dáviδi si nd𝑒 s̆pîrt’ e θret Zot, tue θ𝑒n𝑒:
44 Θa i Zoti Zótit𝑒 tim𝑒: Uju te dora e dréj𝑒ta ime, njera t𝑒 vû armíkj𝑒t𝑒 tat𝑒 n𝑒n𝑒 ké mb𝑒vet tote?
45 Prandái n𝑒 Dáviδi e θret Zot, si is̆t i biri i tîγj𝑒?
46 E mosnjerî s’ mund’ i p𝑒rgjegjej nj𝑒 fjal𝑒: e ng𝑒 i δa zé m𝑒ra njeríu ts̆𝑒 at𝑒 dit𝑒 t’ i píeij𝑒n mê gjê .