The Tradition of the Elders
(Mk 7.1‑23)1 Τότε προσέρχονται τῷ Ἰησοῦ ἀπὸ Ἱεροσολύμων Φαρισαῖοι καὶ γραμματεῖς λέγοντες, 2 Διὰ τί οἱ μαθηταί σου παραβαίνουσιν τὴν παράδοσιν τῶν πρεσβυτέρων; οὐ γὰρ νίπτονται τὰς χεῖρας [αὐτῶν] ὅταν ἄρτον ἐσθίωσιν. 3 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς, Διὰ τί καὶ ὑμεῖς παραβαίνετε τὴν ἐντολὴν τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν; 4 ὁ γὰρ θεὸς εἶπεν, Τίμα τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα, καί, Ὁ κακολογῶν πατέρα ἢ μητέρα θανάτῳ τελευτάτω. 5 ὑμεῖς δὲ λέγετε, Ὃς ἂν εἴπῃ τῷ πατρὶ ἢ τῇ μητρί, Δῶρον ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ ὠφεληθῇς, 6 οὐ μὴ τιμήσει τὸν πατέρα αὐτοῦ· καὶ ἠκυρώσατε τὸν λόγον τοῦ θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν. 7 ὑποκριταί, καλῶς ἐπροφήτευσεν περὶ ὑμῶν Ἠσαΐας λέγων,
8 Ὁ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσίν με τιμᾷ,
ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾽ ἐμοῦ·
9 μάτην δὲ σέβονταί με
διδάσκοντες διδασκαλίας ἐντάλματα ἀνθρώπων.
10 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον εἶπεν αὐτοῖς, Ἀκούετε καὶ συνίετε· 11 οὐ τὸ εἰσερχόμενον εἰς τὸ στόμα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ ἐκπορευόμενον ἐκ τοῦ στόματος τοῦτο κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον. 12 Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ λέγουσιν αὐτῷ, Οἶδας ὅτι οἱ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες τὸν λόγον ἐσκανδαλίσθησαν; 13 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Πᾶσα φυτεία ἣν οὐκ ἐφύτευσεν ὁ πατήρ μου ὁ οὐράνιος ἐκριζωθήσεται. 14 ἄφετε αὐτούς· τυφλοί εἰσιν ὁδηγοὶ [τυφλῶν]· τυφλὸς δὲ τυφλὸν ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πεσοῦνται. 15 Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ, Φράσον ἡμῖν τὴν παραβολὴν [ταύτην]. 16 ὁ δὲ εἶπεν, Ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοί ἐστε; 17 οὐ νοεῖτε ὅτι πᾶν τὸ εἰσπορευόμενον εἰς τὸ στόμα εἰς τὴν κοιλίαν χωρεῖ καὶ εἰς ἀφεδρῶνα ἐκβάλλεται; 18 τὰ δὲ ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχεται, κἀκεῖνα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον. 19 ἐκ γὰρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι. 20 ταῦτά ἐστιν τὰ κοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον, τὸ δὲ ἀνίπτοις χερσὶν φαγεῖν οὐ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον.
The Canaanite Women’s Faith
(Mk 7.24‑30)21 Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. 22 καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἔκραζεν λέγουσα, Ἐλέησόν με, κύριε υἱὸς Δαυίδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται. 23 ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτουν αὐτὸν λέγοντες, Ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν. 24 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. 25 ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνει αὐτῷ λέγουσα, Κύριε, βοήθει μοι. 26 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Οὐκ ἔστιν καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. 27 ἡ δὲ εἶπεν, Ναὶ κύριε, καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν. 28 τότε ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ, Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις· γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.
The Healing of Many People
29 Καὶ μεταβὰς ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἦλθεν παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἀναβὰς εἰς τὸ ὄρος ἐκάθητο ἐκεῖ. 30 καὶ προσῆλθον αὐτῷ ὄχλοι πολλοὶ ἔχοντες μεθ᾽ ἑαυτῶν χωλούς, τυφλούς, κυλλούς, κωφούς, καὶ ἑτέρους πολλοὺς καὶ ἔρριψαν αὐτοὺς παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς· 31 ὥστε τὸν ὄχλον θαυμάσαι βλέποντας κωφοὺς λαλοῦντας, κυλλοὺς ὑγιεῖς καὶ χωλοὺς περιπατοῦντας καὶ τυφλοὺς βλέποντας· καὶ ἐδόξασαν τὸν θεὸν Ἰσραήλ.
The Feeding of the Four Thousand
(Mk 8.1‑10)32 Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν, Σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον, ὅτι ἤδη ἡμέραι τρεῖς προσμένουσίν μοι καὶ οὐκ ἔχουσιν τί φάγωσιν· καὶ ἀπολῦσαι αὐτοὺς νήστεις οὐ θέλω, μήποτε ἐκλυθῶσιν ἐν τῇ ὁδῷ. 33 καὶ λέγουσιν αὐτῷ οἱ μαθηταί, Πόθεν ἡμῖν ἐν ἐρημίᾳ ἄρτοι τοσοῦτοι ὥστε χορτάσαι ὄχλον τοσοῦτον; 34 καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς, Πόσους ἄρτους ἔχετε; οἱ δὲ εἶπαν, Ἑπτὰ καὶ ὀλίγα ἰχθύδια. 35 καὶ παραγγείλας τῷ ὄχλῳ ἀναπεσεῖν ἐπὶ τὴν γῆν 36 ἔλαβεν τοὺς ἑπτὰ ἄρτους καὶ τοὺς ἰχθύας καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασεν καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς, οἱ δὲ μαθηταὶ τοῖς ὄχλοις. 37 καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν. καὶ τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων ἦραν ἑπτὰ σπυρίδας πλήρεις. 38 οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν τετρακισχίλιοι ἄνδρες χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων. 39 Καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους ἐνέβη εἰς τὸ πλοῖον καὶ ἦλθεν εἰς τὰ ὅρια Μαγαδάν.
Krie XV.
1 Aχiérra ka Dz̆erusalemmi ven𝑒 tek’ aí Skríb𝑒ra, e Farisenj𝑒, tue θ𝑒n𝑒:
2 P𝑒rts̆é dis̆ípuj𝑒t𝑒 tat𝑒 lé n m𝑒 njan𝑒 dzakón𝑒t’ e plékj𝑒vet? se ng𝑒 laj𝑒n dúart’ e tire kur𝑒 χân buk𝑒.
3 E aí u‐p𝑒rgjekj𝑒, e i θa: P𝑒rts̆é eδé jû l𝑒ni m𝑒 njan𝑒 urδurimin e Per𝑒ndîs p𝑒r dzakon𝑒n têj𝑒? Posa Per𝑒ndía θa:
4 Ndêr𝑒 atin e êm𝑒n, e: Aí ts̆𝑒 maχkón atin ô êm𝑒n, vdeks̆it.
5 E jû θoni: Aí ts̆𝑒 t𝑒 θêt𝑒 t𝑒 játit𝑒, ô s’ émes𝑒: Ts̆iladó δurutía ime, do t𝑒 bunj𝑒 mir𝑒: le t𝑒 mos ndêr𝑒nj𝑒 t𝑒 jatin, ô t’ êm𝑒n e tîγj𝑒:
6 Eδé e ndzúart𝑒 urδurimin e Per𝑒ndîs p𝑒r dzakon𝑒n ts̆𝑒 juve u‐kâ δ𝑒nn𝑒 para.
7 Ipókritra, mir𝑒 profetidzarti mbi jû Isaía, ts̆𝑒 θot𝑒:
8 Kjô gjinde m𝑒 kjáset𝑒 me goj𝑒n e tire, e m𝑒 ndêr𝑒 me búz𝑒t𝑒: po zé m𝑒ra e tire is̆t𝑒 γarγu meje.
9 Mbraz𝑒t prâ m𝑒 ndêrj𝑒n, kur𝑒 mpsonj𝑒n mpsímet𝑒, urδurímet’ e njérz𝑒vet.
10 E si θirri gjíndet𝑒, i θa: Mírr𝑒ni ves̆, e m𝑒soni.
11 Ng𝑒 s̆kríen njeríun ts̆𝑒 do χîn te goja: se po ts̆𝑒 do del ka goja, s̆kríen njeríun.
12 Aχiérra si u‐kjas𝑒n dis̆ípuj𝑒t’ e tîγj𝑒, i θan𝑒: E dî se Farisénj𝑒t𝑒, si gjegj𝑒n t𝑒 fol𝑒t, u‐sk𝑒ndaγiartin?
13 E aí tue p𝑒rgjégjur’ i θa: Ngâ deg𝑒, ts̆𝑒 ng𝑒 e vû Tata im𝑒 i kjíeγi𝑒s, kat𝑒 s̆kúlet𝑒 ka rrénj𝑒t𝑒.
14 Leni atá: jan𝑒 t𝑒 verb𝑒r, ts̆𝑒 kjéγ𝑒j𝑒n tjer𝑒 t𝑒 verb𝑒r. E n𝑒 i vérb𝑒ri kjeχts̆it t𝑒 vérb𝑒rin, t𝑒 dî kat𝑒 bíen𝑒 nd𝑒 grop𝑒.
15 E Piétri u‐p𝑒rgjekj𝑒, e i θa: Štîγ𝑒na kt𝑒 parábuχ𝑒.
16 E aí θa: Eδé jû jini pa nd𝑒lgim𝑒?
17 Ng𝑒 γojás𝑒ni, se nga s̆𝑒rbes𝑒, ts̆𝑒 χîn te goja, s̆kon te barku, e ndzíret𝑒 ap𝑒rpos̆a?
18 Po ató ts̆𝑒 vinj𝑒n ka goja, dalj𝑒n ka zé m𝑒ra, e jan ató ts̆𝑒 s̆kríej𝑒n njeríun:
19 Se ka zé m𝑒ra dalj𝑒n ts̆aγapatíi t𝑒 liga, t𝑒 vrâra, aδultérie, kurv𝑒rî, kus𝑒rî, mart𝑒rî t𝑒 rrême, vγastimî.
20 Ktô jan𝑒 s̆𝑒rbíset𝑒, ts̆𝑒 s̆kríej𝑒n njeríun. Se t𝑒 ngr𝑒nit me dúart𝑒 pa lâr𝑒, ng𝑒 s̆kríen njeríun.
21 E dal𝑒t atéi Dz̆esúi u‐mbjoθ𝑒 te án𝑒t’ e Tírit𝑒 e Siδon𝑒s.
22 E s̆i nj𝑒 grua Kananê dall𝑒 ka ató gjitonî θirri atîγj𝑒, tue θ𝑒n𝑒: Kîj𝑒‐m𝑒 lipisî, o Zot, bîr i Dáviδit𝑒: ime bîj𝑒 ê t𝑒rbúar𝑒 kekj𝑒 ka t𝑒 maχkúamit𝑒.
23 E aí ng𝑒 i u‐p𝑒rgjekj𝑒 fare. E kjasur dis̆ípuj𝑒t’ e tîγj𝑒 i lútes̆in tue θ𝑒n𝑒. Lê t𝑒 vê: se θret aprapa nês̆𝑒.
24 E aí u‐p𝑒rgjekj𝑒, e i θa: Ng𝑒 kleva d𝑒rgúar𝑒 p𝑒r t𝑒 tjer𝑒, se p𝑒r délet’ e sbjerra t𝑒 s̆pîs𝑒 Israélit𝑒.
25 E ajó t’ arr𝑒n𝑒t, i u‐fal𝑒, tue θ𝑒n𝑒: Zot, ndíχ𝑒m𝑒.
26 E aí u‐p𝑒rgjekj𝑒, e i θa: Ng’ ê mir𝑒 t𝑒 marr𝑒 buk𝑒n e djélm𝑒vet, e t’ e s̆tie gútsevet.
27 E ajó i θa: Ê χj, Zot: se eδé gútset𝑒 χân𝑒 drúδet𝑒, ts̆𝑒 bíen ka tríeza e t𝑒 zótravet tire.
28 Aχiérna u‐p𝑒rgjekj𝑒 Dz̆esúi, e i θa: Grua, e maδe ê bessa jote: kloft𝑒 bûr𝑒 si do ti. E u‐s̆𝑒rúa e bija e sâγj𝑒 ts̆𝑒 mb’ at𝑒 χer𝑒.
29 E si s̆koi mê atéi Dz̆esúi, vate ndanz𝑒 déitit𝑒 Galilês𝑒: e si u‐ngjip𝑒 te mali, ujej atjé.
30 E i u‐kjas𝑒n disâ gjinde, ts̆𝑒 kis̆𝑒n bas̆k𝑒 múng𝑒ra, t𝑒 verb𝑒r, t𝑒 s̆klepur, t𝑒 s̆tr𝑒mb𝑒r, e disâ t𝑒 tjer𝑒: e i s̆tûn atá te ké mb𝑒t’ e tîγj𝑒, e i s̆𝑒rói.
31 Akjé se gjíndet𝑒 θavmáses̆in si s̆íχi𝑒n múng𝑒ra ts̆𝑒 flísi𝑒n, t𝑒 s̆klepur ts̆𝑒 jítsi𝑒n, t𝑒 verb𝑒r ts̆𝑒 s̆íχi𝑒n: e δoksiási𝑒n Per𝑒ndîn e Israélit𝑒.
32 E Dz̆esúi, θirr𝑒 dis̆ípuj𝑒t’ e tîγj𝑒, i θa: M𝑒 dúket𝑒 kekj𝑒 p𝑒r gjinden, se kâ trî ditt𝑒 ts̆𝑒 rrîn me mua, e ng𝑒 kan𝑒 ts̆𝑒 t𝑒 χân𝑒: e ng𝑒 dua t’ i d𝑒rgonj𝑒 pa ngjépsur𝑒, sât𝑒 mos zalísen𝑒 te δromi.
33 E i θon𝑒 dis̆ípuj𝑒t𝑒: Kaχa neve nd𝑒 disert𝑒 gjiθ𝑒 k𝑒tó buk𝑒, t𝑒 tsíj𝑒m𝑒 gjiθ𝑒 k𝑒tó gjinde?
34 E θot atire Dz̆esúi: Sâ buk𝑒 kini? E atá i θan𝑒: Š𝑒tat𝑒, e pak𝑒 pís̆kj𝑒θ𝑒.
35 E urδurói gjindes, t’ újes̆in mbi bot𝑒n.
36 E si mori s̆𝑒tat𝑒 búk𝑒t𝑒, e pís̆kjit𝑒, χaristisi, i ts̆áiti, e ia δa dis̆ípuj𝑒vet tîγj𝑒, e dis̆ípuj𝑒t𝑒 gjindes.
37 E χ𝑒ngr𝑒n gjiθ𝑒, e u‐tsit𝑒n. E ndzúarn𝑒 até ts̆𝑒 u‐vjet𝑒 ka tsópat𝑒, s̆𝑒tat𝑒 s̆port𝑒 t𝑒 plota.
38 E atá ts̆𝑒 χáij𝑒n, is̆𝑒n katr𝑒 mij𝑒 burra vets̆𝑒 f𝑒míj𝑒t𝑒 e grât𝑒.
39 E posi la t𝑒 véij𝑒n gjíndet𝑒, u‐ngjip𝑒 te karava, e vate te án𝑒t’ e Mágdal𝑒s.