1 Λίθῳ ἠρδαλωμένῳ συνεβλήθη ὀκνηρός,
καὶ πᾶς ἐκσυριεῖ ἐπὶ τῇ ἀτιμίᾳ αὐτοῦ.
2 βολβίτῳ κοπρίων συνεβλήθη ὀκνηρός,
πᾶς ὁ ἀναιρούμενος αὐτὸν ἐκτινάξει χεῖρα.
3 αἰσχύνη πατρὸς ἐν γεννήσει ἀπαιδεύτου,
θυγάτηρ δὲ ἐπ᾽ ἐλαττώσει γίνεται.
4 θυγάτηρ φρονίμη κληρονομήσει ἄνδρα αὐτῆς,
καὶ ἡ καταισχύνουσα εἰς λύπην γεννήσαντος·
5 πατέρα καὶ ἄνδρα καταισχύνει ἡ θρασεῖα
καὶ ὑπὸ ἀμφοτέρων ἀτιμασθήσεται.
6 μουσικὰ ἐν πένθει ἄκαιρος διήγησις,
μάστιγες δὲ καὶ παιδεία ἐν παντὶ καιρῷ σοφίας.
9 συγκολλῶν ὄστρακον ὁ διδάσκων μωρόν,
ἐξεγείρων καθεύδοντα ἐκ βαθέος ὕπνου.
10 διηγούμενος νυστάζοντι ὁ διηγούμενος μωρῷ,
καὶ ἐπὶ συντελείᾳ ἐρεῖ Τί ἐστιν;
11 ἐπὶ νεκρῷ κλαῦσον, ἐξέλιπεν γὰρ φῶς,
καὶ ἐπὶ μωρῷ κλαῦσον, ἐξέλιπεν γὰρ σύνεσιν·
ἥδιον κλαῦσον ἐπὶ νεκρῷ, ὅτι ἀνεπαύσατο,
τοῦ δὲ μωροῦ ὑπὲρ θάνατον ἡ ζωὴ πονηρά.
12 πένθος νεκροῦ ἑπτὰ ἡμέραι,
μωροῦ δὲ καὶ ἀσεβοῦς πᾶσαι αἱ ἡμέραι τῆς ζωῆς αὐτοῦ.
13 μετὰ ἄφρονος μὴ πληθύνῃς λόγον
καὶ πρὸς ἀσύνετον μὴ πορεύου·
φύλαξαι ἀπ᾽ αὐτοῦ, ἵνα μὴ κόπον ἔχῃς
καὶ οὐ μὴ μολυνθῇς ἐν τῷ ἐντιναγμῷ αὐτοῦ·
ἔκκλινον ἀπ᾽ αὐτοῦ καὶ εὑρήσεις ἀνάπαυσιν
καὶ οὐ μὴ ἀκηδιάσῃς ἐν τῇ ἀπονοίᾳ αὐτοῦ.
14 ὑπὲρ μόλιβον τί βαρυνθήσεται;
καὶ τί αὐτῷ ὄνομα ἀλλ᾽ ἢ μωρός;
15 ἄμμον καὶ ἅλα καὶ βῶλον σιδήρου
εὔκοπον ὑπενεγκεῖν ἢ ἄνθρωπον ἀσύνετον.
16 Ἱμάντωσις ξυλίνη ἐνδεδεμένη εἰς οἰκοδομὴν
ἐν συσσεισμῷ οὐ διαλυθήσεται·
οὕτως καρδία ἐστηριγμένη ἐπὶ διανοήματος βουλῆς
ἐν καιρῷ οὐ δειλιάσει.
17 καρδία ἡδρασμένη ἐπὶ διανοίας συνέσεως
ὡς κόσμος ψαμμωτὸς τοίχου ξυστοῦ.
18 χάρακες ἐπὶ μετεώρου κείμενοι
κατέναντι ἀνέμου οὐ μὴ ὑπομείνωσιν·
οὕτως καρδία δειλὴ ἐπὶ διανοήματος μωροῦ
κατέναντι παντὸς φόβου οὐ μὴ ὑπομείνῃ.
19 Ὁ νύσσων ὀφθαλμὸν κατάξει δάκρυα,
καὶ νύσσων καρδίαν ἐκφαίνει αἴσθησιν.
20 βάλλων λίθον ἐπὶ πετεινὰ ἀποσοβεῖ αὐτά,
καὶ ὁ ὀνειδίζων φίλον διαλύσει φιλίαν.
21 ἐπὶ φίλον ἐὰν σπάσῃς ῥομφαίαν,
μὴ ἀφελπίσῃς, ἔστιν γὰρ ἐπάνοδος·
22 ἐπὶ φίλον ἐὰν ἀνοίξῃς στόμα,
μὴ εὐλαβηθῇς, ἔστιν γὰρ διαλλαγή·
πλὴν ὀνειδισμοῦ καὶ ὑπερηφανίας καὶ μυστηρίου ἀποκαλύψεως καὶ πληγῆς δολίας,
ἐν τούτοις ἀποφεύξεται πᾶς φίλος.
23 πίστιν κτῆσαι ἐν πτωχείᾳ μετὰ τοῦ πλησίον,
ἵνα ἐν τοῖς ἀγαθοῖς αὐτοῦ ὁμοῦ πλησθῇς·
ἐν καιρῷ θλίψεως διάμενε αὐτῷ,
ἵνα ἐν τῇ κληρονομίᾳ αὐτοῦ συγκληρονομήσῃς.
24 πρὸ πυρὸς ἀτμὶς καμίνου καὶ καπνός·
οὕτως πρὸ αἱμάτων λοιδορίαι.
25 φίλον σκεπάσαι οὐκ αἰσχυνθήσομαι
καὶ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οὐ μὴ κρυβῶ,
26 καὶ εἰ κακά μοι συμβήσεται δι᾽ αὐτόν,
πᾶς ὁ ἀκούων φυλάξεται ἀπ᾽ αὐτοῦ.
27 Τίς δώσει ἐπὶ στόμα μου φυλακὴν
καὶ ἐπὶ τῶν χειλέων μου σφραγῖδα πανοῦργον,
ἵνα μὴ πέσω ἀπ᾽ αὐτῆς
καὶ ἡ γλῶσσά μου ἀπολέσῃ με;
1 in lapide luteo lapidatus est piger
et omnes loquentur super aspernationem illius
2 de stercore boum lapidatus est piger
et omnis qui tetigerit eum excutiet manus
3 confusio patris est de filio indisciplinato
in filia autem in deminoratione fiet
4 filia prudens hereditas viro suo
nam quae confundit in contumeliam fit genitoris
5 patrem et virum confundit audax
et ab impiis non minorabitur
ab utrisque autem inhonorabitur
6 musica in luctu inportuna narratio
flagella et doctrina in omni tempore sapientia
7 qui docet fatuum quasi qui conglutinet testam
8 qui narrat verbum non adtendenti
quasi qui excitat dormientem de gravi somno
9 qui enumerat stulto
et in fine dicit quis
est hic
10 super mortuum plora defecit enim lux eius
et super fatuum plora
defecit enim sensus
11 modicum plora supra mortuum quoniam requievit
12 nequissimi enim nequissima vita super mortem fatui
13 luctus mortui septem dies
fatui autem et impii omnes dies vitae illorum
14 cum stulto non multum loquaris
et cum insensato ne abieris
15 serva te ab illo ut non molestiam habeas
et non coinquinaberis in inpactu illius
16 deflecte ab illo et invenies requiem
et non acediaberis in stultitiam
illius
17 super plumbum gravabitur
et quod illi aliud nomen quam fatuus
18 harenam et salem et massam ferri facilius est portare
quam hominem inprudentem et fatuum et impium
19 loramentum ligneum conligatum fundamento
aedificii
non dissolvetur
sic et cor confirmatum in cogitatione consilii
20 cogitatus sensati in omni tempore
vel metu non pravabitur
21 sicut pali in excelsis et cementa in inpensa posita
contra faciem venti non permanebunt
22 sic et cor timidum in cogitatione stulti
contra impetum timoris non resistit
23 sic et cor trepidum in
cogitatione fatui
omni tempore non metuebit
sic et qui in praeceptis Dei permanet semper
24 pungens oculum deducens lacrimas
et qui pungit cor proferet sensum
25 mittens lapidem in volatilia deiciet illa
sic et qui conviciatur amico dissolvit amicitiam
26 ad amicum et si produxeris gladium non desperes
est enim regressus ad amicum
27 si aperuerit os triste non timeas
est enim concordatio excepto convicio et inproperio
et superbia et mysterii revelatione
et plaga dolosa
in his omnibus effugiet amicus
28 fidem posside cum proximo in paupertate illius
ut et in bonis illius laeteris
29 in tempore tribulationis illius permane illi fidelis
ut et in hereditate illius coheres sis
30 ante ignem camini vapor et fumus ignis inaltatur
sic et ante sanguinem maledicta et contumeliae et minae
31 amicum salutare non confundaris
et a facie illius non me abscondam
et si mala mihi evenerint per illum sustineo
32 omnis qui audiet cavebit se ab eo
33 quis dabit ori meo custodiam
et supra labia mea signaculum certum
uti ne cadam ab ipsis et lingua mea perdat me