1 Τοὺς ἐμοὺς λόγους, υἱέ, φοβήθητι
καὶ δεξάμενος αὐτοὺς μετανόει·
τάδε λέγει ὁ ἀνὴρ τοῖς πιστεύουσιν θεῷ, καὶ παύομαι·
2 ἀφρονέστατος γάρ εἰμι πάντων ἀνθρώπων,
καὶ φρόνησις ἀνθρώπων οὐκ ἔστιν ἐν ἐμοί·
3 θεὸς δεδίδαχέν με σοφίαν,
καὶ γνῶσιν ἁγίων ἔγνωκα.
4 τίς ἀνέβη εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ κατέβη;
τίς συνήγαγεν ἀνέμους ἐν κόλπῳ;
τίς συνέστρεψεν ὕδωρ ἐν ἱματίῳ;
τίς ἐκράτησεν πάντων τῶν ἄκρων τῆς γῆς;
τί ὄνομα αὐτῷ, ἢ τί ὄνομα τοῖς τέκνοις αὐτοῦ, ἵνα γνῷς;
5 πάντες λόγοι θεοῦ πεπυρωμένοι,
ὑπερασπίζει δὲ αὐτὸς τῶν εὐλαβουμένων αὐτόν·
6 μὴ προσθῇς τοῖς λόγοις αὐτοῦ,
ἵνα μὴ ἐλέγξῃ σε καὶ ψευδὴς γένῃ.
7 δύο αἰτοῦμαι παρὰ σοῦ,
μὴ ἀφέλῃς μου χάριν πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν με·
8 μάταιον λόγον καὶ ψευδῆ μακράν μου ποίησον,
πλοῦτον δὲ καὶ πενίαν μή μοι δῷς,
σύνταξον δέ μοι τὰ δέοντα καὶ τὰ αὐτάρκη,
9 ἵνα μὴ πλησθεὶς ψευδὴς γένωμαι καὶ εἴπω Τίς με ὁρᾷ;
ἢ πενηθεὶς κλέψω καὶ ὀμόσω τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ.
10 μὴ παραδῷς οἰκέτην εἰς χεῖρας δεσπότου.
μήποτε καταράσηταί σε καὶ ἀφανισθῇς.
11 ἔκγονον κακὸν πατέρα καταρᾶται,
τὴν δὲ μητέρα οὐκ εὐλογεῖ·
12 ἔκγονον κακὸν δίκαιον ἑαυτὸν κρίνει,
τὴν δὲ ἔξοδον αὐτοῦ οὐκ ἀπένιψεν·
13 ἔκγονον κακὸν ὑψηλοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχει,
τοῖς δὲ βλεφάροις αὐτοῦ ἐπαίρεται·
14 ἔκγονον κακὸν μαχαίρας τοὺς ὀδόντας ἔχει
καὶ τὰς μύλας τομίδας, ὥστε ἀναλίσκειν
καὶ κατεσθίειν τοὺς ταπεινοὺς ἀπὸ τῆς γῆς
καὶ τοὺς πένητας αὐτῶν ἐξ ἀνθρώπων.
15 Τῇ βδέλλῃ τρεῖς θυγατέρες ἦσαν ἀγαπήσει ἀγαπώμεναι,
καὶ αἱ τρεῖς αὗται οὐκ ἐνεπίμπλασαν αὐτήν,
καὶ ἡ τετάρτη οὐκ ἠρκέσθη εἰπεῖν Ἱκανόν·
16 ᾅδης καὶ ἔρως γυναικὸς
καὶ τάρταρος καὶ γῆ οὐκ ἐμπιπλαμένη ὕδατος
καὶ ὕδωρ καὶ πῦρ οὐ μὴ εἴπωσιν Ἀρκεῖ.
17 ὀφθαλμὸν καταγελῶντα πατρὸς καὶ ἀτιμάζοντα γῆρας μητρός,
ἐκκόψαισαν αὐτὸν κόρακες ἐκ τῶν φαράγγων,
καὶ καταφάγοισαν αὐτὸν νεοσσοὶ ἀετῶν.
18 τρία δέ ἐστιν ἀδύνατά μοι νοῆσαι,
καὶ τὸ τέταρτον οὐκ ἐπιγινώσκω·
19 ἴχνη ἀετοῦ πετομένου
καὶ ὁδοὺς ὄφεως ἐπὶ πέτρας
καὶ τρίβους νηὸς ποντοπορούσης
καὶ ὁδοὺς ἀνδρὸς ἐν νεότητι.
20 τοιαύτη ὁδὸς γυναικὸς μοιχαλίδος,
ἥ, ὅταν πράξῃ, ἀπονιψαμένη οὐδέν φησιν πεπραχέναι ἄτοπον.
21 διὰ τριῶν σείεται ἡ γῆ,
τὸ δὲ τέταρτον οὐ δύναται φέρειν·
22 ἐὰν οἰκέτης βασιλεύσῃ,
καὶ ἄφρων πλησθῇ σιτίων,
23 καὶ οἰκέτις ἐὰν ἐκβάλῃ τὴν ἑαυτῆς κυρίαν,
καὶ μισητὴ γυνὴ ἐὰν τύχῃ ἀνδρὸς ἀγαθοῦ.
24 τέσσαρα δέ ἐστιν ἐλάχιστα ἐπὶ τῆς γῆς,
ταῦτα δέ ἐστιν σοφώτερα τῶν σοφῶν·
25 οἱ μύρμηκες, οἷς μὴ ἔστιν ἰσχὺς
καὶ ἑτοιμάζονται θέρους τὴν τροφήν·
26 καὶ οἱ χοιρογρύλλιοι, ἔθνος οὐκ ἰσχυρόν,
οἳ ἐποιήσαντο ἐν πέτραις τοὺς ἑαυτῶν οἴκους·
27 ἀβασίλευτόν ἐστιν ἡ ἀκρὶς
καὶ ἐκστρατεύει ἀφ᾽ ἑνὸς κελεύσματος εὐτάκτως·
28 καὶ καλαβώτης χερσὶν ἐρειδόμενος καὶ εὐάλωτος ὢν
κατοικεῖ ἐν ὀχυρώμασιν βασιλέως.
29 τρία δέ ἐστιν, ἃ εὐόδως πορεύεται,
καὶ τὸ τέταρτον, ὃ καλῶς διαβαίνει·
30 σκύμνος λέοντος ἰσχυρότερος κτηνῶν,
ὃς οὐκ ἀποστρέφεται οὐδὲ καταπτήσσει κτῆνος,
31 καὶ ἀλέκτωρ ἐμπεριπατῶν θηλείαις εὔψυχος
καὶ τράγος ἡγούμενος αἰπολίου
καὶ βασιλεὺς δημηγορῶν ἐν ἔθνει.
32 ἐὰν πρόῃ σεαυτὸν εἰς εὐφροσύνην
καὶ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου μετὰ μάχης, ἀτιμασθήσῃ.
33 ἄμελγε γάλα, καὶ ἔσται βούτυρον·
ἐὰν δὲ ἐκπιέζῃς μυκτῆρας, ἐξελεύσεται αἷμα·
ἐὰν δὲ ἐξέλκῃς λόγους, ἐξελεύσονται κρίσεις καὶ μάχαι.
1 verba congregantis filii vomentis
Visio quam locutus est vir cum quo est Deus
et qui Deo secum morante confortatus ait
2 stultissimus sum virorum et sapientia hominum non est mecum
3 non didici sapientiam
et non novi sanctorum scientiam
4 quis ascendit in caelum atque descendit
quis continuit spiritum manibus suis
quis conligavit aquas quasi in vestimento
quis suscitavit omnes terminos terrae
quod nomen eius et quod nomen filii
eius si nosti
5 omnis sermo Dei ignitus clypeus est sperantibus in se
6 ne addas quicquam verbis illius et arguaris inveniarisque mendax
7 duo rogavi te ne deneges mihi antequam moriar
8 vanitatem et verba mendacia longe fac a me
mendicitatem et divitias ne dederis mihi
tribue tantum victui meo necessaria
9 ne forte saturatus inliciar ad negandum
et dicam quis est Dominus
et egestate conpulsus furer
et peierem nomen Dei mei
10 ne accuses servum ad dominum suum
ne forte maledicat tibi et corruas
11 generatio quae patri suo maledicit
et quae non benedicit matri suae
12 generatio quae sibi munda videtur
et tamen non est lota a sordibus suis
13 generatio cuius excelsi sunt oculi et palpebrae eius in alta subrectae
14 generatio quae pro dentibus gladios habet
et commandit molaribus suis
ut comedat inopes de terra et pauperes ex hominibus
15 sanguisugae duae sunt filiae dicentes adfer adfer
tria sunt insaturabilia
et quartum quod numquam dicit sufficit
16 infernus et os vulvae et terra quae non satiatur aqua
ignis vero numquam dicit sufficit
17 oculum qui subsannat patrem
et qui despicit partum matris suae
effodiant corvi de torrentibus
et comedant illum filii aquilae
18 tria sunt difficilia mihi et quartum penitus ignoro
19 viam aquilae in caelo viam colubri super petram
viam navis in medio mari
et viam viri in adulescentula
20 talis est via mulieris adulterae
quae comedit et tergens os suum dicit
non sum operata malum
21 per tria movetur terra et quartum non potest sustinere
22 per servum cum regnaverit per stultum cum saturatus fuerit cibo
23 per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit adsumpta
et per ancillam cum heres fuerit dominae suae
24 quattuor sunt minima terrae et ipsa sunt sapientiora sapientibus
25 formicae populus infirmus
quae praeparant in messe cibum sibi
26 lepusculus plebs invalida
quae conlocat in petra cubile suum
27 regem lucusta non habet et egreditur universa per turmas
28 stilio manibus nititur et moratur in aedibus regis
29 tria sunt quae bene gradiuntur et quartum quod incedit feliciter
30 leo fortissimus bestiarum ad nullius pavebit occursum
31 gallus succinctus lumbos et aries nec est rex qui resistat ei
32 et qui stultus apparuit postquam elatus est
in sublime
si enim intellexisset ori inposuisset manum
33 qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac exprimit butyrum
et qui vehementer emungitur elicit
sanguinem
et qui provocat iras producit discordias